Asertywność to umiejętność, dzięki której lepiej możesz kontrolować stres i złość oraz poprawić umiejętność radzenia sobie w różnych sytuacjach, przede wszystkim obejmujących interakcje społeczne. Jest to jedna z podstawowych umiejętności komunikacyjnych. Asertywność może pomóc Ci skutecznie wyrazić siebie i bronić swojego punktu widzenia, jednocześnie szanując prawa i przekonania innych.

Bycie asertywnym może również pomóc zwiększyć poczucie własnej wartości i zdobyć szacunek innych. Może pomóc w radzeniu sobie ze stresem, który ma kluczowy wpływ na zdolności Twojego układu odpornościowego. Pamiętaj, że uczestnictwo w różnych sytuacjach społecznych, niska samoocena oraz uległość mogą mieć wpływ na rozwój depresji oraz innych stanów prowadzących do przewlekłego stresu. Ten zaś nieujarzmiony może zwiększać Twoją podatność na infekcje oraz prowadzić do rozwoju lub też sprzyjać rozwojowi poważnych chorób, z nowotworami włącznie.

Niektórzy ludzie wydają się być z natury asertywni. Jednakże, nie jest to cecha wrodzona. Dobra informacja jest taka, że jeżeli nie posiadasz jeszcze takich umiejętności, to jak najbardziej możesz je nabyć dzięki odpowiedniemu treningowi.

 

Dlaczego asertywna komunikacja jest taka ważna?

Asertywność opiera się na wzajemnym szacunku, dzięki czemu jest to skuteczny i dyplomatyczny styl komunikowania się. Bycie asertywnym pokazuje, że szanujesz siebie, ponieważ jesteś w pełnej gotowości bronić swoich interesów oraz wyrażać swoje myśli i uczucia. Pokazuje również, że masz świadomość praw innych osób i chcesz pracować nad rozwiązywaniem konfliktów.

Naturalnie, ważne jest nie tylko to co mówisz – treść komunikatu, ale również to, w jaki sposób to robisz. Komunikacja asertywna jest bezpośrednia i pełna szacunku. Bycie asertywnym daje największą szansę na pomyślne dostarczenie Twojego przekazu. Jeśli komunikujesz się w sposób zbyt pasywny lub zbyt agresywny, Twoja wiadomość może nie dotrzeć w oczekiwanej formie do odbiorcy. Pamiętaj, że ten sam komunikat – w zależności od formy – może zostać zrozumiany przez Twojego odbiorcę na różne sposoby, niekoniecznie zbieżne z tym, co chciałaś/eś przekazać.

Asertywność a pasywność

Jeśli Twój styl jest pasywny, możesz wydawać się nieśmiała/y lub zbyt swobodna/y. Możesz rutynowo mówić takie rzeczy jak np. „Po prostu pójdę za tym, co zdecyduje grupa”. Dzięki temu starasz się unikać konfliktów.

Dlaczego takie podejście może być problematyczne? Otóż wiadomość, którą wysyłasz do otoczenia brzmi „moje myśli i uczucia nie są tak ważne jak te innych ludzi”. W istocie, jeśli jesteś zbyt bierna/y dajesz innym ciche przyzwolenie na ignorowanie Twoich pragnień i potrzeb.

Rozważ ten przykład: kolega z pracy prosi Cię o realizację jego projektu pomimo to, że już jesteś zajęta/y i ledwo wyrabiasz się ze swoją pracą. Wyrażenie zgody oznacza, że musisz pracować po godzinach i zaniedbasz relacje z rodziną – np. zmusi Cię do rezygnacji z obecności na przedstawieniu Twojego dziecka. Twoim głównym celem jest utrzymanie dobrej przyjacielskiej relacji z kolegą z pracy. Ale mówienie „tak” niezależnie od warunków może tak naprawdę zatruć Waszą relację. Co gorsza, może wywołać wewnętrzny konflikt, ponieważ potrzeby Twoje i Twojej rodziny są zawsze na drugim miejscu.

Konflikt ten, wywołany przez pasywność może prowadzić do stresu, poczucia bycia ofiarą, chęci zemsty czy też urazy. Zastanów się jak taka postawa może też wpłynąć na Twoje relacje z najbliższymi.

Asertywność a agresja

No więc w porządku. Zachowanie pasywne jest złe, a jak to wygląda w przypadku zachowania agresywnego? Możesz zostać zaklasyfikowana/y jako tyran, który lekceważy potrzeby, uczucia oraz opinie innych. Możesz wydawać się przekonana/y o własnej nieomylności lub byciu lepszą/ym. Bardzo agresywni ludzie poniżają i zastraszają innych aby tylko osiągnąć swój cel.

Możesz pomyśleć, że bycie agresywnym da możliwość otrzymania tego, czego chcesz. Jednakże, ma to swoją wysoką cenę. Agresja podważa zaufanie i wzajemny szacunek. Inni mogą poczuć urazę do Ciebie, co doprowadzi do unikania Cię lub aktywnego przeciwstawiania się Tobie i Twojej woli, choćby w celu manifestowania własnej niezależności.

Asertywność a zachowanie pasywno-agresywne

Rozważmy teraz zachowanie pasywno-agresywne. Jeśli komunikujesz się w ten sposób, możesz powiedzieć tak, kiedy chcesz powiedzieć nie. Możesz być sarkastyczna/y lub narzekać na innych za ich plecami. Zamiast bezpośrednio konfrontować się z problemem, możesz okazywać złość i negatywne uczucia poprzez swoje działania lub nieodpowiednie nastawienie. Być może rozwinęłaś/ąłeś styl pasywno-agresywny, ponieważ nie czujesz się komfortowo będąc bezpośrednią/nim w kwestii swoich potrzeb i uczuć.

Najważniejszym będzie udzielenie odpowiedzi na pytanie, jakie są wady pasywno-agresywnego stylu komunikacji? Otóż z biegiem czasu, zachowanie pasywno-agresywne niszczy relacje i podważa wzajemny szacunek, co utrudnia osiągnięcie założonych celów i zaspokojenie potrzeb.

 

Korzyści z bycia asertywną/ym

Bycie asertywną/ym jest zwykle postrzegane jako zdrowszy styl komunikacji. Asertywność ma wiele zalet. Pomaga powstrzymać innych przed wykorzystywaniem Ciebie. Może również pomóc w tym, aby nikt nie postrzegał Cię jako tyrana w relacji z innymi ludźmi.

Asertywność może Ci pomóc:

• Zdobyć pewność siebie i poczucie własnej wartości
• Zrozumieć i rozpoznać swoje uczucia
• Zdobyć szacunek innych
• Poprawić skuteczność komunikacji
• Tworzyć relacje typu win-win
• Poprawić zdolności podejmowania decyzji
• Tworzyć zdrowe i uczciwe relacje z innymi ludźmi
• Zwiększyć satysfakcję z pracy
• Skuteczniej wyrażać uczucia podczas komunikowania się z innymi na różne tematy
• Zadbać o Twoje zdrowie psychiczne, a dzięki temu również o fizyczne

 

Jak nauczyć się bycia asertywną/ym?

Ludzie rozwijają różne style komunikacji w oparciu o indywidualne doświadczenia życiowe. Twój styl komunikowania się może być tak zakorzeniony, że możesz nawet nie zdawać sobie sprawy z tego do jakiej grupy się zalicza. Z czasem ludzie mają tendencję do trzymania się tego samego, wyuczonego przez lata stylu komunikacji. Niemniej jednak, jeśli chcesz zmienić swój sposób komunikowania się z innymi, możesz nauczyć się robić to w zdrowszy i skuteczniejszy sposób.

Oto kilka wskazówek, które pomogą Ci stać się bardziej asertywną/ym:

• Oceń swój styl. Czy wyrażasz swoje opinie na głos, czy częściej wolisz je przemilczeć? Czy zgadzasz się na dodatkową pracę, nawet, gdy Twój grafik jest przepełniony? Szybko osądzasz lub winisz drugą osobę? Czy ludzie boją się rozmawiać z Tobą? Zrozum swój styl, zanim zaczniesz wprowadzać zmiany.
• Używaj stwierdzenia „Ja”. Używanie stwierdzenia „ja” pozwala innym dowiedzieć się o czym myślisz lub co czujesz bez brzmienia oskarżycielskiego. Lepszy wydźwięk ma komunikat „Nie zgadzam się” niż „Mylisz się”. Jeśli masz prośbę, powiedz „Chciałabym/Chciałbym, żebyś pomógł mi w tym”, zamiast „Musisz to zrobić”. Prośby powinny być proste i konkretne.
• Poćwicz mówienie „nie”. Jeśli trudno Ci odrzucać prośby innych, spróbuj powiedzieć:
  „Nie, nie mogę tego teraz zrobić”. Nie wahaj się – bezpośredniość w tym przypadku naprawdę pomoże. Jeśli wyjaśnienie jest odpowiednie, osiągniesz swój cel i nikogo nie urazisz odmową.
• Przećwicz to, co chcesz powiedzieć. Jeśli trudno jest Ci powiedzieć co chcesz lub co myślisz, przećwicz ogólne scenariusze, które możesz napotkać. Powiedz na głos to, co chcesz powiedzieć w danej sytuacji. Pomocne może być również napisanie tej wypowiedzi, aby jak coś mieć możliwość zawsze wrócić do skryptu zawierającego adekwatną do Twoich myśli i celów odpowiedź. W ramach treningu asertywności rozważ odgrywanie ról z przyjacielem lub współpracownikiem i poproś o opinię oraz podzielenie się własnymi odczuciami.
• Korzystaj z mowy ciała. Pamiętaj, że zaledwie 20% Twoich komunikatów przekazujesz w formie werbalnej, a aż 80% w formie niewerbalnej, za pomocą gestów czy chociażby samej intonacji. Zachowuj się pewnie, nawet jeśli tego do końca nie czujesz. Zachowaj wyprostowaną postawę, ale pochyl się trochę do przodu. Nawiązuj regularny kontakt wzrokowy z rozmówcą. Zachowaj neutralny lub pozytywny wyraz twarzy. Nie krzyżuj rąk ani nóg. Ćwicz asertywną mowę ciała przed lustrem lub z kimś bliskim.
• Kontroluj emocje. Konflikt jest czymś trudnym dla większości ludzi. Możesz z jego powodu wpadać w złość lub frustrację, a może sprawia, że masz ochotę się rozpłakać. Chcoiaż te uczucia są całkiem normalne, to mogą przeszkadzać w rozwiązywaniu konfliktów. Jeśli czujesz się zbyt emocjonalna/y wchodząc w jakąś sytuację odczekaj chwilę, o ile jest to możliwe. Następnie popracuj nad zachowaniem spokoju. Weź powolny, głęboki wdech i powoli wypuść powietrze. Mów spokojnie i stanowczo.
• Zacznij od metody małych kroków. Na początku ćwicz swoje nowe umiejętności w sytuacjach o obniżonym ryzyku. Na przykład wypróbuj swoją asertywność na partnerze lub przyjacielu, zanim zdecydujesz się sprawdzić swoje umiejętności w trudnej sytuacji w pracy. Następnie oceń siebie i dostosuj swoje podejście w razie potrzeby.

Asertywność – podsumowanie

Pamiętaj, że nauka asertywności wymaga czasu i praktyki. Jeśli spędziłaś/eś lata na wyciszaniu się, stanie się bardziej asertywną/ym nie nastąpi z dnia na dzień. Tak samo, jeśli złość prowadzi Cię do nadmiernej agresji, być może czeka Cię nauka kilku technik radzenia sobie z gniewem.

Jeśli pomimo najlepszych starań nie robisz postępów w kierunku większej asertywności, rozważ zapisanie się na zajęcia obejmujące ten obszar, prowadzone przez wykwalifikowanego psychologa. Jeśli natomiast takie kwestie jak złość, stres, strach lub niepokój stają Ci na drodze do celu, rozważ rozmowę z lekarzem psychiatrą. Nie bój się tego, korzyści wyniesione z tej proaktywnej postawy zdecydowanie przewyższą początkowe koszty. Stając się bardziej asertywną/ym możesz z większą łatwością wyrażać swoje prawdziwe uczucia i potrzeby. Może się nawet okazać, że w rezultacie otrzymujesz więcej tego, czego tak naprawdę chcesz.

 

Bibliografia

https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/healthyliving/assertiveness

https://healthylife.com/online/fullversion/stress/benefits-of-assertiveness.html

Why be assertive? 4 major benefits of assertive behaviour

https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/stress-management/in-depth/assertive/art-20044644

Tagi: agresja, asertywność, pasywność