Cukrzyca to grupa chorób, które wpływają na to w jaki sposób Twój organizm wykorzystuje cukier (glukozę) krążący w krwioobiegu. Glukoza jest niezbędna dla zdrowia, ponieważ jest ważnym źródłem energii dla komórek tworzących mięśnie i tkanki. To także główne źródło paliwa dla Twojego mózgu.

Podstawowa przyczyna cukrzycy różni się w zależności od jej typu. Ale bez względu na rodzaj cukrzycy, prowadzi ona do nadmiaru cukru we krwi. Sytuacja ta może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Nieleczona cukrzyca może uszkodzić nerwy, oczy, nerki i inne narządy.

Rodzaje cukrzyc

Trzy główne rodzaje cukrzycy, najczęściej spotykane w populacji to: typ 1, typ 2 oraz cukrzyca ciążowa. Poniżej krótka charakterystyka każdej z nich:

• Cukrzyca typu 1: znana również jako cukrzyca młodzieńcza. Występuje, gdy organizm nie wytwarza insuliny. Osoby z cukrzycą typu 1 są zależne od zewnętrznych dostaw insuliny, jako, że ich organizm nie radzi sobie z jej produkcją.
• Cukrzyca typu 2: wpływa na sposób, w jaki organizm wykorzystuje insulinę. Podczas gdy organizm nadal wytwarza insulinę, w przeciwieństwie do cukrzycy typu 1, komórki organizmu nie reagują na nią tak skutecznie jak kiedyś. Według National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases jest to najczęściej spotykany typ cukrzycy i ma silny związek z otyłością.
• Cukrzyca ciążowa: ten typ cukrzycy występuje u kobiet w ciąży, kiedy organizm może stać się mniej wrażliwy na insulinę. Cukrzyca ciążowa nie występuje u wszystkich kobiet i zwykle ustępuje po porodzie, aczkolwiek nawet w okresie pięciu lat od wystąpienia może przekształcić się w cukrzycę typu 2.

Istnieją również mniej powszechne typy cukrzycy, które zaliczamy do grupy tak zwanych cukrzyc wtórnych. Ten typ cukrzycy rozwija się jako współistniejące zaburzenie lub zespół chorobowy i obejmuje zaledwie 2-3% populacji cukrzyków.

 

Cukrzyca – objawy i rozpoznanie

Objawy cukrzycy są spowodowane rosnącym poziomem cukru we krwi i w pewnym stopniu są wspólne dla każdego typu cukrzycy, ale część z nich jest różna. Poniżej krótka charakterystyka objawów, na podstawie których możesz wnioskować o cukrzycy lub stanie przedcukrzycowym.

Ogólne objawy cukrzycy obejmują:

• zwiększony głód
• zwiększone pragnienie
• utrata masy ciała
• częste oddawanie moczu
• niewyraźne widzenie
• ekstremalne zmęczenie
• owrzodzenia, które się nie goją

Objawy mogą się różnić także ze względu na płeć. Oprócz ogólnych symptomów, mężczyźni z cukrzycą mogą mieć zmniejszony popęd płciowy, zaburzenia erekcji (ED) i osłabioną siłę mięśni.

Z kolei u kobiet chorych na cukrzycę mogą występować objawy takie jak infekcje dróg moczowych, infekcje drożdżakowe i sucha, swędząca skóra.

Cukrzyca typu 1 – objawy

Objawy cukrzycy typu 1 mogą obejmować:

• ekstremalny głód
• zwiększone pragnienie
• niezamierzona utratę masy ciała
• częste oddawanie moczu
• niewyraźne widzenie
• zmęczenie

Ten typ cukrzycy może również powodować zmiany nastroju.

Cukrzyca typu 2 – objawy

Objawy cukrzycy typu 2 mogą obejmować:

• zwiększony głód
• zwiększone pragnienie
• zwiększone oddawanie moczu
• niewyraźne widzenie
• zmęczenie
• owrzodzenia, które wolno się goją

Cukrzyca typu 2 może również powodować nawracające infekcje. Dzieje się tak, ponieważ podwyższony poziom glukozy utrudnia proces regeneracji i gojenia się organizmu.

Cukrzyca ciążowa

Większość kobiet z cukrzycą ciążową nie ma żadnych objawów. Stan ten jest często wykrywany podczas rutynowego testu poziomu cukru we krwi lub doustnego testu tolerancji glukozy, który jest zwykle wykonywany między 24 a 28 tygodniem ciąży.

W rzadkich przypadkach kobieta z cukrzycą ciążową będzie również doświadczać zwiększonego pragnienia lub oddawania moczu.

 

Cukrzyca – przyczyny

Aby poznać przyczyny rozwoju stanu przedcukrzycowego oraz cukrzycy warto najpierw zrozumieć, w jaki sposób przebiega przetwarzanie glukozy w organizmie.

Jak działa insulina?

Insulina jest hormonem wytwarzanym przez trzustkę. Schemat wygląda następująco:

• Trzustka wprowadza insulinę do krwioobiegu
• Insulina krąży, umożliwiając glukozie „wejście” do komórek
• Insulina obniża ilość glukozy we krwi
• Wraz ze spadkiem poziomu glukozy we krwi spada wydzielanie insuliny z trzustki

Rola glukozy w organizmie

Glukoza (cukier) jest źródłem energii dla komórek mięśni i innych tkanek. Pochodzi z dwóch głównych źródeł: pożywienia oraz wątroby.

• Cukier trafia do krwioobiegu, gdzie za pomocą insuliny dostaje się do komórek
• Twoja wątroba przechowuje i wytwarza glukozę
• Kiedy poziom glukozy jest niski, na przykład gdy nie jadłaś/eś przez jakiś czas, wątroba rozkłada zmagazynowany glikogen na glukozę, aby utrzymać poziom glukozy w normalnym zakresie

Cukrzyca typu 1 – przyczyny

Na dzień dzisiejszy nauka nie wyjaśniła co powoduje cukrzycę typu 1. Z jakiegoś powodu układ odpornościowy omyłkowo atakuje i niszczy komórki beta służące do produkcji insuliny w trzustce. Cukrzyca typu 1 jest chorobą zaliczaną do grona chorób autoimmunologicznych.

Póki co, za przyczynę jej wystąpienia wskazuje się predyspozycje genetyczne. Nie wyklucza się również, że jej przyczyną jest wirus, który wywołuje nadmierną reakcję układu odpornościowego.

Cukrzyca typu 2 – przyczyny

Cukrzyca typu 2 wynika z połączenia czynników genetycznych, środowiskowych i stylu życia. Stwierdzono, że ryzyko jej wystąpienia w sposób znaczny podnosi nadwaga oraz otyłość. Cierpiąc na nadwagę, kiedy nadmiar tkanki tłuszczowej odkłada się na brzuchu, doprowadzamy do sytuacji, w której komórki są bardziej oporne na wpływ insuliny na regulowanie poziomu cukru we krwi.

Cukrzyca ciążowa – przyczyny

Cukrzyca ciążowa jest wynikiem zmian hormonalnych w czasie ciąży. Łożysko wytwarza hormony, które zmniejszają wrażliwość komórek kobiety ciężarnej na działanie insuliny. Może to powodować wysoki poziom cukru we krwi w czasie ciąży.

Kobiety, które mają nadwagę w momencie zajścia w ciążę lub które znacznie przybierają na wadze w czasie ciąży, są bardziej narażone na wystąpienie cukrzycy ciążowej.

 

Cukrzyca – ryzyka i konsekwencje

Pewne czynniki zwiększają ryzyko wystąpienia cukrzycy.

Jeśli chodzi o cukrzycę typu 1, to prawdopodobieństwo zachorowania jest większe, jeśli jesteś dzieckiem lub nastolatkiem, masz rodzica lub rodzeństwo z potwierdzoną tą chorobą. Innym czynnikiem są predyspozycje genetyczne powiązane z tą chorobą.

Ryzyko cukrzycy typu 2 wzrasta jeśli:

• Cierpisz na nadwagę
• Masz 45 lat lub więcej
• Masz rodzica lub rodzeństwo z tą chorobą
• Nie jesteś aktywna/y fizycznie
• Chorowałaś na cukrzycę ciążową
• Masz stan przedcukrzycowy
• Masz wysokie ciśnienie krwi, wysoki poziom cholesterolu lub wysoki poziom trójglicerydów

Ryzyko cukrzycy ciążowej wzrasta jeśli:

• Masz nadwagę
• Masz więcej niż 25 lat
• Miałaś cukrzycę ciążową przy poprzedniej ciąży
• Urodziłaś dziecko ważące więcej niż 4 kilogramy
• Wśród najbliższej rodziny masz osoby, które chorowały na cukrzycę typu 2
• Masz zespół policystycznych jajników

Konsekwencje i powikłania cukrzycowe

Wysoki poziom cukru we krwi prowadzi do uszkodzeń narządów i tkanek w całym ciele. Im wyższy poziom cukru we krwi i im dłużej z nim żyjesz, tym większe jest ryzyko powikłań.

Powikłania związane z cukrzycą obejmują:

• Choroby serca, zawał serca oraz udar
• Neuropatię
• Nefropatię
• Retinopatię i utratę wzroku
• Utratę słuchu
• Uszkodzenia stóp, takie jak infekcje i owrzodzenia, które nie goją się
• Choroby skóry, takie jak infekcje bakteryjne i grzybicze
• Depresja
• Demencja

 

Leczenie cukrzycy

Pamiętaj, że możesz obniżyć ryzyko wystąpienia cukrzycy, jeśli zadbasz o dawkę aktywności fizycznej, odpowiednią wagę i zróżnicowaną dietę, obejmującą produkty o niskim indeksie glikemicznym. Jest to szczególnie istotne w momencie stwierdzenia u Ciebie stanu przedcukrzycowego.

Lekarze do leczenia cukrzycy wykorzystują rozmaitych lekarstw. Niektóre z nich są przyjmowane doustnie, podczas gdy inne są dostępne w postaci zastrzyków.

Insulina jest głównym sposobem leczenia cukrzycy typu 1. Zastępuje hormon, którego organizm nie jest w stanie sam wyprodukować. Istnieją cztery najczęściej używane rodzaje insuliny. Różnią się szybkością działania i długością utrzymywania efektów zastosowania:

• Szybko działająca insulina zaczyna działać w ciągu 15 minut, a jej działanie utrzymuje się od 3 do 4 godzin.
• Insulina krótko działająca zaczyna działać w ciągu 30 minut i utrzymuje się od 6 do 8 godzin.
• Średnio-działająca insulina zaczyna działać w ciągu 1 do 2 godzin i jej działanie utrzymuje się od 12 do 18 godzin.
• Insulina długo działająca zaczyna działać kilka godzin po wstrzyknięciu i utrzymuje się przez 24 godziny lub dłużej.

Z kolei dieta i odpowiednia aktywność fizyczna mogą pomóc niektórym osobom w radzeniu sobie z cukrzycą typu 2. Jeśli zmiana stylu życia nie wystarczy, aby obniżyć poziom cukru we krwi pomocne będzie zastosowanie lekarstw. Tutaj jednak pominiemy rekomendacje najbardziej skutecznych, w związku z różnym sposobem ich działania. Aby uzyskać najlepszą poradę w tym zakresie koniecznie skonsultuj się ze swoim lekarzem.

W przypadku stwierdzenia cukrzycy ciążowej istotnym będzie monitorowanie poziomu cukru we krwi nawet kilka razy dziennie. Jeśli jest wysoki, zmiany w diecie oraz proste ćwiczenia (umówmy się, podczas ciąży „nie poszalejesz” 🙂 ) mogą, ale nie muszą wystarczyć, aby go obniżyć. Według badań Mayo Clinic, około 10 do 20 procent kobiet z cukrzycą ciążową będzie potrzebowało insuliny, aby obniżyć poziom cukru we krwi. Insulina jest bezpieczna dla rosnącego dziecka.

 

Podsumowanie

Niektóre rodzaje cukrzycy – takie jak typ 1 – są spowodowane czynnikami, na które nie masz wpływu. Innym – jak typowi 2 – można zapobiec poprzez lepszy dobór żywności, zwiększą aktywność fizyczną oraz utratę zbędnych kilogramów.

Jeśli niepokoi Cię Twoje samopoczucie, a objawy wskazują na możliwość rozwoju cukrzycy koniecznie skonsultuj się z lekarzem. Badaj również poziom cukru we krwi oraz postępuj zgodnie z zaleceniami lekarza w tym zakresie.

 

Bibliografia

https://www.diabetes.co.uk/diabetes-causes.html

https://www.healthline.com/health/diabetes

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/diabetes/symptoms-causes/syc-20371444

https://www.medicalnewstoday.com/articles/323627

https://www.medicinenet.com/diabetes_mellitus/article.htm

https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes/overview/symptoms-causes

 

Tagi: cukrzyca, cukrzyca ciążowa, cukrzyca typu 1, cukrzyca typu 2, glukoza, insulina, stan przedcukrzycowy