Czym jest rozmaryn?

Rozmaryn to pachnące, zielone zioło pochodzące z regionu Morza Śródziemnego. Jest używany jako przyprawa kulinarna, do wytwarzania perfum oraz kosmetyków oraz ze względu na potencjalne korzyści zdrowotne.

Rozmaryn należy do rodziny miętowatych Lamiaceae, podobnie jak wiele innych ziół, takich jak oregano, tymianek, bazylia i lawenda. Zioło to nie tylko dobrze smakuje w potrawach kulinarnych, takich jak rozmarynowy kurczak i jagnięcina, ale jest również dobrym źródłem żelaza, wapnia i witaminy B-6.

Popularne formy rozmarynu

Rozmaryn zwykle jest przygotowywany w całości, jako suszone zioło lub suszony sproszkowany ekstrakt, podczas gdy herbaty i płynne ekstrakty są przygotowywane ze świeżych lub suszonych liści. Swoje zastosowanie w codziennym użyciu znajdują również olejki rozmarynowe oraz olejki eteryczne z rozmarynu, a także suplementy.

Kwas karnozowy i karnozol

Kwas karnozowy to fenolowy diterpen charakterystyczny dla rodziny ziół miętowatych Lamiaceae, i możesz go znaleźć w dużych ilościach w rozmarynie. Przeprowadzone badania wykazały, że kwas karnozowy i jego główna utleniona pochodna, karnozol chronią białka przed procesem utleniania. Więcej na ten temat dowiesz się w dalszej części artykułu.

 

Jakie właściwości lecznicze ma rozmaryn?

Zioło to, jest cenione od czasów starożytnych ze względu na swoje właściwości lecznicze. Rozmaryn był tradycyjnie stosowany w celu łagodzenia bólu mięśni, poprawy pamięci, wzmocnienia układu odpornościowego i krążenia oraz poprawy porostu włosów.

Aktywne związki rozmarynu wykazują silnie działanie przeciwutleniające (Almela i in. 2006, Peng i in. 2007). W komórkach, ekstrakty rozmarynu były bardziej skuteczne w powstrzymywaniu uszkodzeń oksydacyjnych prowadzących do rozmaitych chorób, niż powszechnie stosowane przeciwutleniacze, takie jak chociażby kwas askorbinowy (witamina C).

Poniżej znajdziesz nasz przegląd badań dotyczących leczniczych właściwości tego zioła.

Rozmaryn a wspomaganie funkcji mózgu

Według jednego z badań, aromaterapia z zastosowaniem olejku rozmarynowego poprawiła wydajność pamięci roboczej, jakość pamięci widzianą jako ilość zapamiętywanych szczegółów i wpłynęła na poprawę czujności. Jednakże, szybkość zapamiętywania była niższa niż w porównaniu do grupy kontrolnej (Moss i in. 2003). W innym badaniu (Moss i Oliver 2012) na 28 osobach w podeszłym wieku niskie dawki (750mg) proszku z rozmarynku pomogło skrócić czas zapamiętywania informacji. Jednakże przy większych dawkach (>1500mg) szybkość zapamiętywania, uwaga oraz zapamiętywanie szczegółów były niższe niż w pierwszej zbadanej grupie. Można zatem wysnuć tezę, że rozmaryn może mieć pozytywny wpływ na funkcje pamięciowe, ale w ograniczonych ilościach.

Co ciekawe, w badaniu przeprowadzonym na myszach herbata rozmarynowa łagodziła objawy depresji. W warunkach laboratoryjnych natomiast, kwas karnozowy chronił neurony przed stresem oksydacyjnym i nadmierną stymulacją (Satoh i in. 2008), a ekstrakt z rozmarynu zwiększał również produkcję NGF – czynnika wzrostu i rozwoju nerwów.

Rozmaryn ma również wpływ opóźniający procesy neurodegeneracyjne mózgu. W jednym z badań stwierdzono, że zapobiega w tworzeniu się blaszek beta-amyloidu, kluczowego objawu choroby Alzheimera, w mózgach szczurów (Huegel 2015). Jak się okazuje, może być on również pomocny w zapobieganiu demencji i ataksji (Orhan i in. 2008).

Rozmaryn może odgrywać istotną rolę dla zdrowia mózgu, ale z pewnością potrzeba kolejnych badań klinicznych by z pełnym przekonaniem określić jego skuteczność.

Rozmaryn a astma i choroby układu oddechowego

W badaniu 40 pacjentów cierpiących na astmę wyciągi rozmaryny zmniejszyły jej objawy takie jak (Mirsadraei i in. 2013):

• Świszczący oddech
• Ból w klatce piersiowej
• Kaszel
• Produkcja plwociny

Dodatkowo kwas rozmarynowy i wyciągi z rozmarynu zmniejszyły produkcję komórek zapalnych wywoływanych przez astmę (eozynofile, neutrofile i komórki jednojądrowe) u szczurów (Inoue i in. 2005).

W innych badaniach na zwierzętach liście rozmarynu pomagały uwalniać plwocinę oraz zapobiegały kaszlowi (Takaki i in. 2008, al-Sereiti i in. 1999). Z kolei podawanie królikom suplementów kwasu rozmarynowego zapobiegało gromadzeniu się płynu w płucach (Nuytinck i in. 1986).

Coraz większą popularność zyskuje zastosowanie rozmarynu w chorobach układu oddechowego i pomimo, że brakuje solidnych badań klinicznych wydaje się, że jest naprawdę skuteczne.

Działanie antybakteryjne i przeciwzapalne rozmarynu

Stwierdzono, że rozmaryn zabija drobnoustroje, gdy jest aplikowany bezpośrednio do komórek. W badaniach, ekstrakty rozmarynu całkowicie zahamowały rozwój wielu szczepów bakterii (zarówno gram-dodatnich jak i gram-ujemne). Efekty były bardziej wyraźnie w przypadku bakterii gram-dodatnich (Genena i in. 2008). W kolejnej serii badań stwierdzono ekstrakty rozmarynu były w stanie zahamować działanie 28 z 29 badanych szczepów bakterii (Weckesser i in. 2007, Celiktas i in. 2007), a także zabić niektóre grzyby przy bezpośredniej ekspozycji (Genena i in. 2008, Celiktas i in. 2007, Gachkar i in. 2007).

W wyższych dawkach, ekstrakty rozmarynu zmniejszyły również produkcję cząsteczek zapalnych (takich jak IL-1β, COX-1, TNFα i iNOS) w komórkach ludzkich [Cheung i Tai 2007]. Jak się okazało, olejek eteryczny z rozmarynu w sposób znaczący zmniejszył rolowanie białych krwinek, innego procesu kluczowego dla odpowiedzi zapalnej (Nogueira de Melo i in. 2011).

Rozmaryn a choroby nowotworowe

Rozmaryn i jego aktywne związki są obecnie badane pod kątem ich działania przeciwnowotworowego w badaniach komórkowych. Warto zauważyć, że są to stosunkowo wczesne badania, których celem jest identyfikacja związków, które warto zbadać w pierwszej kolejności na zwierzętach. Badane typy komórek rakowych obejmują (Tai i in. 2012, Moore i in. 2016, Gonzalez-Vallines i in. 2015):

• Nowotory jajników
• Białaczkę
• Nowotwory odbytu
• Nowotwory trzustki
• Nowotwory piersi
• Nowotwory prostaty
• Nowotwory jajników
• Nowotwory szyjki macicy
• Nowotwory pęcherza moczowego
• Nowotwory wątroby
• Nowotwory płuc

Kwas karnozowy to jak dotąd najlepiej zbadana substancja czynna o silnym działaniu na komórki rakowe. Dalsze badania określą, czy może spowolnić rozwój raka w żywym organizmie (Dilas i in. 2012, Vicente i in. 2012, Peng i in. 2007).

Co ciekawe, w dotychczas przeprowadzonych badaniach zarówno kwas rozmarynowy, jak i ekstrakty z rozmarynu zmniejszyły poziom amin heterocyklicznych (HCA), które są cząsteczkami wywołującymi raka, a które naturalnie występują w mięsie takim jak wołowina, kurczak, wieprzowina i ryby (Tsen i in. 2006).

 

Jak przyjmować rozmaryn?

Dotychczas naukowo zbadano rekomendowane dawki dla poprawy pamięci. W tym przypadku, należy przyjmować 500mg ekstraktu z rozmarynu dwa razy dziennie przez okres miesiąca.

 

Kiedy lepiej ograniczać lub unikać preparatów zawierających rozmaryn?

Lecznicze zastosowanie rozmarynu zyskuje coraz większą popularność na całym świecie. Niemiecki odpowiednik amerykańskiej FDA (Food and Drug Administration), nazywany Komisją E, zatwierdził stosowanie olejku rozmarynowego w leczeniu bólu stawów i problemów z krążeniem. Potwierdził również stosowanie liści rozmarynu w leczeniu różnych problemów trawiennych.

Chociaż rozmaryn może być korzystny dla zdrowia, nie każdy może go stosować. Zioło należy przyjmować tylko w małych dawkach. Przedawkowanie rozmarynu zdarza się wyjątkowo rzadko, a do efektów ubocznych zalicza się:

• Wymioty
• Skurcze
• Śpiączkę
• Obrzęk płuc (płyn w płucach)

Unikaj rozmarynu, jeśli jesteś w ciąży lub karmisz piersią, ponieważ może to być środek poronny, produkt, który może stymulować aborcję. Pacjenci z wysokim ciśnieniem krwi powinni również unikać przyjmowania rozmarynu w formie suplementu.

Chociaż kulinarne zastosowanie rozmarynu jest bezpieczne, należy zawsze skonsultować się z lekarzem przed wypróbowaniem jakichkolwiek nowych suplementów lub kuracji. Warto sprawdzić, czy rozmaryn nie wejdzie w interakcję przy stosowaniu leków na cukrzycę lub leków rozrzedzających krew.

Interakcje z lekarstwami

Rozmaryn może wpływać na działanie niektórych leków, takich jak:

• Leki przeciwzakrzepowe, jak warfaryna, aspiryna i klopidogrel.
• Inhibitory ACE stosowane w leczeniu wysokiego ciśnienia krwi. Należą do nich lizynopryl (Zestril), fosinopril (Monopril), kaptopril (Capoten) i enalapril (Vasotec).
• Leki moczopędne takie jak hydrocholorotiazyd i furosemid (Lasix).
• Lit, stosowany w leczeniu maniakalnych epizodów depresji maniakalnej. Rozmaryn może działać moczopędnie i powodować toksyczne stężenie litu w organizmie.

Jeżeli stosujesz któreś z tych lekarstw i chcesz spróbować dobrodziejstw rozmarynu koniecznie skonsultuj to ze swoim lekarzem w pierwszej kolejności.

 

Bibliografia

https://erj.ersjournals.com/content/42/Suppl_57/P737

https://www.healthline.com/health/rosemary-health-potential

https://ifst.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1365-2621.2012.03069.x

https://link.springer.com/article/10.1007/BF01982651?LI=true

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3736918/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5133115/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5664485/

https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1750-3841.2006.00149.x

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10641130/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12690999/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16012768/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16563403/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17291738/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17487414/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17827696/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17995931/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19053868/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21663474/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22325591/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26059146/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26092628/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26452641/

https://www.scielo.br/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0101-20612008000200030

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S030881460500899X

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0308814606005061

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0896844612002458

https://selfhacked.com/blog/rosemary-benefits/

Tagi: karnozol, kwas karnozowy, rozmaryn