Bakteria oraz wirus to drobnoustroje, które mogą powodować zarówno łagodne jak i poważne infekcje. Jest to jedna z nielicznych ich cech wspólnych, ponieważ istnieje pomiędzy nimi zdecydowanie więcej różnic niż podobieństw. Niezwykle ważnym jest by zrozumieć sposób ich oddziaływania na ludzki organizm, ponieważ infekcje nimi wywołane powinny być inaczej traktowane. Nadużywanie antybiotyków do leczenia infekcji wirusowych przyczynia się do coraz bardziej narastającego problemu związanego z rozwojem oporności na ich oddziaływanie.

Czym są bakterie? Czym są wirusy? Jakie są różnice oraz  podobieństwa w ich reprodukcji, transmisji oraz objawach wywoływanych infekcji? Zapraszam do dalszej lektury.

 

Czym jest wirus?

Wirusy składają się z fragmentu materiału genetycznego, takiego jak DNA lub RNA (ale nie obu), pokrytego otoczką białkową zwaną kapsydem.

Czasami, skorupa ta zawiera otoczkę z cząsteczek tłuszczu i białka, z której mogą wystawać wypustki glikoproteinowe, zwane peplomerami. Peplomery mogą być trójkątne, kolczaste lub w kształcie grzyba. Wypustki te wiążą się tylko z określonymi receptorami w komórce gospodarza. Są odpowiedzialne za „wybieranie” optymalnego typu gospodarza lub jego komórki, którą następnie wirus zakaża. Cały proces ma wpływ na poziom zakaźności drobnoustroju.

Aby zobaczyć wirusa potrzebujesz mikroskopu. Musisz jednak wiedzieć, że są one od 10 do 100 razy mniejsze od najmniejszych bakterii.

Ponieważ wirusy MUSZĄ zainfekować komórkę gospodarza, aby realizować funkcje podtrzymujące życie lub rozmnażać się, nie są uważane za żywe organizmy. I to pomimo faktu, że niektóre z nich mogą przetrwać na powierzchniach przez dłuższy czas. Wirusy zasadniczo działają jak pasożyty, polegające na komórce gospodarza, aby namnażać się i przeżyć.

Kiedy wirus infekuje komórkę gospodarza, wykorzystuje swój materiał genetyczny do „porwania” rybosomów zawartych w tej komórce. Rybosomy to struktury komórkowe, które wytwarzają białka. Wirus modyfikuje wytwarzanie rybosomów, przez co wytwarzane są białka wirusowe.

Wirus wykorzystuje również inne składniki znalezione w komórce swojego gospodarza, takie jak ATP (trifosforan adenozyny, pełniący przenośnik energii), jako źródło energii oraz aminokwasy i tłuszcze do wytwarzania nowych kapsydów i tworzenia kolejnych wirusów. Po wytworzeniu wystarczającej liczby nowych wirusów, wyrywają się one z komórki w procesie zwanym lizą, który zabija komórkę gospodarza. Nazywa się to replikacją wirusa i jest to sposób w jaki wirusy się namnażają.

Po stworzeniu nowych wirusów mogą one infekować nowe komórki gospodarza i nowych potencjalnych gospodarzy.

Niektóre wirusy są obojętne dla organizmu ludzkiego, ale ponad 200 z nich ma zdolność do wywoływania rozmaitych chorób (szczególnie w przypadku osłabionej odporności organizmu). Często są one dość specyficzne dla obszaru ciała, który atakują. Niektóre wirusy koncentrują się na infekowaniu wątroby, dróg oddechowych czy krwi. Do najpopularniejszych wirusów zalicza się półpasiec, grypę, koronawirusy, wirus wywołujący przeziębienie czy wirus wścieklizny. Wirusy mogą powodować również zapalenie płuc, zapalenie zatok oraz być budulcem dużo poważniejszych infekcji organizmu, jak to jest w przypadku wirusów HPV czy EBV.

 

Czym jest bakteria?

Bakterie to proste organizmy jednokomórkowe, zwane prokariotami, co oznacza, że ich DNA znajduje się w pewnym obszarze komórki zwanym nukleoidem, ale nie jest on zamknięty. Bakterie są jednymi z najstarszych żywych istot na Ziemi, a ich początek istnienia szacuje się na co najmniej 3,5 miliarda lat. Aby je zobaczyć, potrzebny jest mikroskop.

Bakterie są różnych rozmiarów i kształtów, takich jak kulki, cylindry, nici, pręty czy łańcuchy. Mogą być tlenowe (te, które do przeżycia potrzebują tlenu), beztlenowe (te, które umierają pod wpływem tlenu) i takie, które wolą tlen, ale mogą bez niego żyć.

Bakterie, które wytwarzają energię poprzez światło lub reakcje chemiczne nazywane są autotrofami, a te, które muszą konsumować i rozkładać złożone związki organiczne aby uzyskać energię, nazywane są heterotrofami.

Bakterie są otoczone sztywną ścianą komórkową, której skład może się znacząco różnić. Pomaga to również w rozróżnianiu ich gatunków. Po wystawieniu na działanie barwnika zwanego plamą gramową, bakterie Gram-dodatnie zatrzymują barwnik ze względu na strukturę ich ścianek, podczas gdy bakterie Gram-ujemne łatwo uwalniają barwnik, ponieważ ich ściana komórkowa jest cienka. Wewnątrz ściany komórkowej bakterii znajdują się wszystkie składniki niezbędne do wzrostu, metabolizmu i rozmnażania bakterii.

Niektóre bakterie posiadają wypukłości, znane jako pilusy, które pomagają im przylegać do pewnych struktur takich jak zęby lub jelita. Inne zaś posiadają wici, które pomagają im się poruszać.

Doskonale znany jest fakt, że bakterie mogą wywoływać choroby, ale tego typu właściwości zawiera zaledwie 1% z nich. Wiele ich pożytecznych gatunków ma zasadnicze znaczenie dla naszego dobrego zdrowia oraz pozytywnego stanu większości ekosystemów na naszej planecie. W naszych ciałach mamy dziesiątki bilionów bakterii tworzących nasz mikrobiom jelitowy, a biliony więcej żyjących, zwykle nieszkodliwie, na naszej skórze.

Wiele chorób przewlekłych, takich jak nowotwory i choroby serca wiąże się ze złym stanem zdrowia jamy ustnej, często ze względu na zachwianą równowagę znajdującej się w niej flory bakteryjnej. Infekcje wywoływane przez bakterie obejmują zapalenie gardła (wywołane zazwyczaj przez paciorkowce lub gronkowce), gruźlicę czy infekcje dróg moczowych.

Podstawowym sposobem zapobiegania infekcjom bakteryjnym jest podawanie antybiotyków. Jednakże, ze względu na wykształcanie się oporności powinny być one stosowane tylko w przypadku ciężkich infekcji, ponieważ – zazwyczaj – układ odpornościowy większości ludzi jest zwykle wystarczający silny by samodzielnie stawić czoła infekcji.

 

Diagnozowanie infekcji wirusowych oraz bakteryjnych

W przypadku podejrzenia zakażenia bakteryjnego lub wirusowego należy skonsultować się z lekarzem. Wyjątki obejmują przeziębienie, które zazwyczaj nie zagraża życiu.

W niektórych przypadkach trudno jest określić źródło infekcji, ponieważ wiele poważniejszych dolegliwości, takich jak zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowych czy biegunka może być spowodowane zarówno przez bakterie jak i wirusy.

W razie potrzeby lekarz lekarz może zlecić Ci badanie krwi lub moczu w celu potwierdzenia diagnozy lub zlecić wykonanie posiewu tkanki w celu wykrycia bakterii lub wirusów. Czasami może być wymagana biopsja chorej tkanki.

Wirus a bakteria – różnice i podobieństwa w objawach

Objawy zwykle odnoszą się do obszaru zakażonego ciała oraz zdolności „najeźdźcy”. Na przykład infekcja bakteryjna skóry może powodować obrzęk ropną wydzielinę, ból i zaczerwienienie w określonym obszarze. Z drugiej strony, infekcja wirusowa, taka jak np. wirusowe zapalenie wątroby typu C może powodować bóle brzucha, stawów, nudności lub wymioty oraz zażółcenie skóry lub oczu.

Niektóre choroby mogą być wywoływane zarówno przez wirusa jak bakterię. Jako przykład można podać zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowych lub biegunkę. Objawy mogą być podobne, w związku z próbami Twojego organizmu pozbycia się drobnoustroju i mogą obejmować:

• Kaszel
• Skurcze
• Biegunka
• Nudności lub wymioty
• Kichanie
• Zmęczenie
• Gorączka

Wirus a bakteria – różnice i podobieństwa w reprodukcji

Bakterie przenoszą całą „maszynerię” (organelle komórkowe” potrzebną do ich wzrostu i namnażania. Bakterie zwykle rozmnażają się bezpłciowo. W przypadku rozmnażania płciowego, pewien materiał genetyczny plazmidów może być przenoszony między bakteriami.

Z drugiej zaś strony, wirusy niosą głównie informacje – w postaci łańcucha DNA lub RNA, zapakowane w płaszcz białkowi i/lub błonowy. Wirusy wykorzystują maszynerię komórki gospodarza do rozmnażania. Ich odnogi przyczepiają się do powierzchni komórki, a następnie wstrzykują do niej materiał genetyczny zawarty w główce wirusa. Ten materiał genetyczny może albo wykorzystywać maszynerię komórki do produkcji własnych białek i/lub fragmentów wirusa albo zostać zintegrowany z DNA/RNA komórki gospodarza, a następnie poddany translacji.

Gdy wytwarzana jest wystarczająca ilość „młodych” wirusów, komórki pękają, uwalniając nowe cząsteczki, które infekują kolejne komórki lub przenoszą się na nowych gospodarzy. W pewnym sensie wirusy naprawdę nie są „żywe” a zasadniczo są informacją (DNA lub RNA), która unosi się w atmosferze lub osadza się na powierzchni (w przypadku niektórych wirusów), dopóki nie napotka odpowiedniego żywiciela.

Wirus a bakteria – różnice i podobieństwa w transmisji

Bakterie i wirusy mogą rozprzestrzeniać się na podobne sposoby, np. poprzez:

• drogi kropelkowe, gdy osoba w pobliżu kaszle lub kicha
• bliski kontakt z osobą zakażoną
• kontakt z zakażonymi powierzchniami, a następnie dotykanie nosa, ust lub oczu
• kontakt z zakażonymi płynami ustrojowymi, poprzez pocałunki, seks, mocz lub kał
• kontakt z zakażonymi zwierzętami lub owadami, takimi jak pchły, kleszcze lub komary
• transmisję z matki na dziecko podczas porodu

 

Podsumowanie

Bakterie i wirusy powodują wiele powszechnych infekcji, a infekcje te mogą być przenoszone na wiele podobnych sposobów. Czasami lekarz może zdiagnozować Twój stan na podstawie prostego badania fizykalnego, innym razem może być konieczne pobranie próbki do posiewu, aby ustalić czy chorobę wywołała infekcja bakteryjna czy może wirusowa.

Pamiętaj, że antybiotyki są stosowane w leczeniu ciężkich zakażeń bakteryjnych i ich skuteczność w leczeniu wirusów jest znikoma. Leczenie infekcji wirusowych najczęściej koncentruje się na objawach choroby. Niemniej jednak, na rynku istnieje coraz więcej leków typowo przeciwwirusowych. Pamiętaj jednak, że najskuteczniejszą metodą jest profilaktyka i wzmacnianie odporności. To one zapewnią Ci zdrowie i odpowiednią reakcję organizmu na infekcje pochodzenia zarówno wirusowego jak i bakteryjnego.

 

 

Bibliografia

https://www.baptist-health.com/bacteria-and-viruses-whats-the-difference/

https://www.diffen.com/difference/Bacteria_vs_Virus

https://www.drugs.com/medical-answers/difference-between-bacteria-virus-3503840/

https://www.healthdirect.gov.au/bacterial-vs-viral-infection

https://www.healthline.com/health/bacterial-vs-viral-infections

https://imb.uq.edu.au/article/2020/04/difference-between-bacteria-and-viruses

https://www.thebellamossfoundation.com/pet-carers/treatment/viruses-vs-bacteria/

Tagi: bakterie, wirusy