Artykułem o erytrocytach rozpoczynamy cykl informacji umożliwiających samodzielną wstępną diagnozę wyników morfologii, przygotowany dla Ciebie z okazji nadchodzącego Światowego Dnia Krwiodawcy, który przypada na 14 czerwca. W kolejnych dniach czekają Cię kolejne interesujące wskazówki, odnośnie interpretacji wyników morfologii w zakresie leukocytów (białych krwinek), trombocytów, a także tego w jaki sposób posiadana grupa krwi wpływa na Twoją odporność.

Morfologia jest rutynowym badaniem, często bagatelizowanym przez lekarzy. Potrafią oni wskazywać silnie zaburzone wyniki morfologii jako pewną specyfikę, cechę indywidualną pacjenta. Wszelkie odchylenia od normy są niepokojące i mogą być sygnałem poważnego schorzenia, dlatego nie można ich ignorować. Żeby móc odpowiednio zareagować należy wiedzieć w jaki sposób czytać i interpretować wyniki. Zapraszam do dzisiejszej lektury, gdzie skoncentrujemy się na części wyników morfologii, dotyczących erytrocytów. Normy zostały zawężone zgodnie z perspektywą holistyczną, wedle której bliskość do dolnej lub górnej granicy może wskazywać potencjalnie na stopniowo rozwijające się schorzenie.

 

Czym są erytrocyty i jakie pełnią funkcje?

Erytrocyty, czyli innymi słowy czerwone krwinki, są jednym z głównych elementów morfotycznych krwi. Powstają w szpiku kostnym i śledzionie i rozkładają się przez aktywność w naczyniach krwionośnych. Średnio żyją około 120 dni. Głównym zadaniem erytrocytów jest transportowanie tlenu, który pobierają płuca. To w nich dochodzi do wiązania komórek tlenowych z hemoglobiną. Do odpowiedniego wzrostu i powstawania czerwonych krwinek potrzebne są następujące mikroelementy: kwas foliowy (B9), witamina B6 i B12, żelazo, witamina C, witamina E, miedź, mangan i kobalt.

 

Czerwone krwinki (erytrocyty) – jakie ich parametry obejmuje morfologia?

W badaniu, poddawane analizie są następujące parametry czerwonych krwinek:

• erytrocyty – ilość czerwonych krwinek w jednostce krwi
• hemoglobina – pokazuje zawartość hemoglobiny w czerwonych krwinkach
• hematokryt – ukazuje objętość czerwonych krwinek w stosunku do pozostałych jej elementów, głównie osocza
• MCV – to informacja o średniej objętości czerwonej krwinki, mówi czy ma ona odpowiednią objętość, jest za mała lub zbyt duża
• MCH – wskazuje średnią masę hemoglobiny w krwince, dzięki czemu wiesz, czy krwinki mają odpowiednią ilość hemoglobiny by móc skutecznie przenosić tlen i zasilać nim wszystkie Twoje komórki
• MCHC – podobnie jak parametr powyżej dotyczy hemoglobiny, a konkretnie jej średniego stężenia w krwince, przekazuje informację jaka jest procentowa jej zawartość w krwince
• RDW – to współczynnik wskazujący na zmienność rozkładu erytrocytów, dzięki temu współczynnikowi dowiadujesz się, czy krwinki są podobnej wielkości, czy może różnią się rozmiarami, co również może być świadectwem pewnych dolegliwości

 

Analiza wyników badań morfologii – erytrocyty

Biorąc się za analizę parametrów związanych z erytrocytami pamiętaj o pewnych zależnościach. Otóż osoby intensywnie trenujące i dzieci posiadają wyższą ilość czerwonych krwinek. Tę zależność można również spostrzec u osób będących pod wpływem silnego stresu, który działając przewlekle, ostatecznie osłabia organizm, a co za tym idzie – również jego możliwości regeneracyjne, w tym ilość erytrocytów. Mniejszą ilość czerwonych krwinek można natomiast zauważyć u osób niższych i drobnej postury oraz osób po 65 roku życia (co wiąże się z ich mniejszymi możliwościami do regeneracji). Co ważne, ilość i normy erytrocytów rozróżniamy ze względu na płeć – kobiety mają mniej czerwonych krwinek od mężczyzn.

Normy dla osób dorosłych:

Kobiety: 3,9-5,2 mln/µl

Mężczyźni: 4,6-5,4 mln/µl

Obniżony poziom erytrocytów – interpretacja

U osób z obniżonym poziomem erytrocytów mogą występować zaburzenia koncentracji, zawroty głowy, zmęczenie, zadyszki, obniżenie wydajności i produktywności a także przyspieszone bicie serca.

Obniżony poziom erytrocytów – możliwe przyczyny

Przyczynami niedoboru erytrocytów mogą być:

– ostre lub przewlekłe krwawienie

– przyjmowane leki (np. środki przeciwbólowe)

– choroby szpiku kostnego

– utrata krwi

– niedobór witamin (witamina B6, B9, B12, witamina C)

– niedobór żelaza albo miedzi

– choroby wątroby

– zatrucie metalami ciężkimi

– przewlekłe choroby nerek ograniczające ich funkcjonowanie

– zaburzenia hormonalne tarczycy, przysadki mózgowej albo nadnerczy

 

Podwyższony poziom erytrocytów – interpretacja

Nie stwierdzono żadnych poważniejszych objawów związanych z podwyższoną ilością erytrocytów. Wynik podwyższony może wskazywać na niedobór tlenu, towarzyszy także niektórym chorobom.

Podwyższony poziom erytrocytów – możliwe przyczyny

Przyczynami nadwyżki erytrocytów mogą być:

– niedobór tlenu wywołany dłuższym przebywaniem na dużej wysokości (przy rozrzedzeniu tlenu) lub przez chroniczną chorobę płuc

– choroby krwi związane z nadmiarowym namnażaniem się komórek krwi, takie jak czerwienica właściwa lub poliglobulia

– palenie tytoniu

– choroby nerek

– choroby przemiany materii, np. choroba Cushinga polegająca na stale podwyższonym poziomie kortyzolu

– terapia hormonalno-sterydowa testosteronem, preparatami kortyzolu lub erytropoetyną

– osłabienie mięśnia sercowego wywołującego niedobór tlenu w tkankach

– nowotwory (zazwyczaj wątroby lub nerek)

 

Analiza wyników badań morfologii – hemoglobina

Hemoglobina jest jedną z najważniejszych części składowych czerwonych krwinek. Jest czerwonym barwnikiem, który składa się z łańcuchów białkowych oraz żelaza. Do jej obowiązków należy przede wszystkim wiązanie i transportowanie tlenu. Hemoglobina umożliwia komórkom pozyskiwanie energii oraz substancji odżywczych. W drodze powrotnej z komórek, hemoglobina transportuje dwutlenek węgla następnie wydychany przez płuca. „Zakwaszenie” organizmu łączy się między innymi z nieodpowiednią jej ilości we krwi i może prowadzić do kwasicy tkanek.

Normy dla osób dorosłych:

Kobiety: 12-16 g/dl

Mężczyźni: 13,7-17 g/dl

Obniżony poziom hemoglobiny – interpretacja

Niski poziom hemoglobiny, obok ilości czerwonych krwinek jest najważniejszym kryterium dla stwierdzenia anemii lub poliglobulii.

Obniżony poziom hemoglobiny – możliwe przyczyny

Najczęstszą przyczyną obniżonego poziomu hemoglobiny jest niedobór żelaza. Nie zasilając naszego ciała w jego zapasy, organizm nie jest w stanie normalnie jej produkować. Ponadto, wśród innych przyczyn jej obniżonego poziomu wskazuje się te same, co w przypadku niedoboru czerwonych krwinek. Można również podejrzewać niedobory żelaza, witaminy B12 i kwasu foliowego.

Podwyższony poziom hemoglobiny – interpretacja

Wyższy poziom hemoglobiny zazwyczaj współwystępuje zwiększonej liczbie erytrocytów. Tak więc, jeśli chodzi o interpretację wyniku, można rzucić okiem kilka akapitów wyżej.  Przy zbyt dużym stężeniu hemoglobiny czerwona krwinka może okazać się zbyt ciężka, co utrudni transport tlenu po organizmie. W tym stanie wzrasta ryzyko powstawania zakrzepów w naczyniach krwionośnych, a także powstawania stanów zapalnych.

Podwyższony poziom hemoglobiny – możliwe przyczyny

Przyczyny są tożsame z tymi związanymi z niedoborem tlenu i podwyższoną ilością erytrocytów.

 

Analiza wyników badań morfologii – hematokryt (HCT)

Hematokryt wskazuje na relację pomiędzy objętością erytrocytów względem objętości całej krwi. Czyli, jeśli hematokryt wynosi 35%, oznacza to tyle, że na 100 ml pobranej krwi, 35 ml stanowią erytrocyty. Jego wynik odczytujemy podobnie jak hemoglobinę i liczbę czerwonych krwinek. Ponadto, jego współczynnik jest powiązany z odpowiednim nawodnieniem organizmu.

Normy dla osób dorosłych:

Kobiety: 36-45%

Mężczyźni: 41-51%

Obniżony poziom hematokrytu – interpretacja

Hematokryt spada, gdy krew jest rozrzedzona.

Obniżony poziom hematokrytu – możliwe przyczyny

W przypadku, w którym tuż przed badaniem, wypiłabyś/wypiłbyś 2-3 szklanki wody, hematokryt mógłby okazać się zaniżony, w związku z rozwodnieniem osocza. Jego wartość może być niższa również wtedy, gdy mamy do czynienia ze stanem zapalnym, intensywnie namnażają się białe krwinki, przez co zajmują większą objętość w pobranej próbce. Ponadto, przy wszystkich formach anemii i w czasie ciąży wartość hematokrytu również jest zredukowana.

Podwyższony poziom hematokrytu – interpretacja

Poziom hematokrytu wzrasta wtedy, gdy krew staje się bardziej zagęszczona.

Podwyższony poziom hematokrytu – możliwe przyczyny

Najczęściej przyczyną podwyższonego hematokrytu jest odwodnienie. Sytuacja, w której utraciliśmy część wody wskutek wysiłku fizycznego lub zbyt wysokich temperatur. Najlepszym rozwiązaniem jest picie odpowiedniej ilości wody. Inną przyczyną może być podwyższona produkcja czerwonych ciałek krwi (poliglobulia), która skutkuje tym, że krew traci lepkość (wiskozę) i dochodzi przez to do dodatkowego obciążenia serca i uboższego ukrwienia tkanek.

 

Analiza wyników badań morfologii – MCV

MCV to nic innego jak wskaźnik średniej objętości erytrocytów. Daje on informacje na temat średniej wielkości czerwonej krwinki. Jako pojedynczy wskaźnik, jest niemalże bezużyteczny, natomiast w połączeniu z pozostałymi wynikami badań krwi umożliwia postawienie dokładniejszej diagnozy.

Normy dla osób dorosłych:

Kobiety: 81-94 fl

Mężczyźni 80-94 fl

Obniżony poziom MCV – interpretacja

MCV spada, gdy erytrocyty są zbyt małe względem standardu. Sytuacja ta generuje ryzyko, że czerwone krwinki nie będą w stanie odpowiednio wiązać tlenu i mikroelementów, które następnie mają być dostarczone do komórek.

Obniżony poziom MCV – możliwe przyczyny

Do obniżenia poziomu MCV najczęściej dochodzi w wyniku niedoboru żelaza, miedzi lub witaminy B6. Warto uzupełnić swoją codzienną dietę o produkty zawierające dużą ilość tych składników, a także w razie potrzeby przyjmować je w formie suplementów diety.

Podwyższony poziom MCV – interpretacja

MCV wzrasta, gdy erytrocyty są produkowane w nadmiernej wielkości. Określone są one nazwą makrocytów. Wysoki wskaźnik MCV może objawiać się problemami ze skupieniem uwagi, koncentracją, pamięcią oraz gorszą regeneracją organizmu.

Podwyższony poziom MCV – możliwe przyczyny

Najczęstszymi przyczynami tego stanu jest niedobór kwasu foliowego (witamina B9) lub witaminy B12. Makrocyty występują także przy niedoczynności tarczycy oraz przy chorobach wątroby.

 

Analiza wyników badań morfologii – MCH

Wskaźnik MCH to nic innego jak średnia masa hemoglobiny w czerwonej krwince. Jest obliczany jako stosunek hemoglobiny do hematokrytu. Niska wartość MCH oznacza lekkie erytrocyty, wysoka natomiast – ciężkie.

Normy dla dorosłych:

Kobiety i mężczyźni: 28-31 pq

Obniżony poziom MCH – interpretacja

Niski poziom MCH wskazuje na niską masę hemoglobiny w krwince. Prowadzi to do sytuacji, w której czerwona krwinka ma zmniejszoną zdolność przenoszenia odpowiedniej ilości tlenu oraz składników mineralnych. Zjawisko to nazywa się także niedokrwistością niedobarwliwą, ze względu na to, że przez niedobór hemoglobiny krwinki nie uzyskują odpowiednio czerwonego koloru.

Obniżony poziom MCH – możliwe przyczyny

Podstawowym powodem obniżonego poziomu MCH jest niedobór żelaza. Jego niska zawartość może także wskazywać na niedobory miedzi oraz/lub witaminy B6.

Podwyższony poziom MCH – interpretacja

W sytuacji podwyższonego wyniku MCH, krew jest nadmiernie ciężka, przez co nie może należycie sprawować swoich funkcji. W tym przypadku, mówimy o wystąpieniu anemii hiperchromicznej.

Podwyższony poziom MCH – możliwe przyczyny

Główną przyczyną podwyższonego poziomu MCH są niedoboru kwasu foliowego (witaminy B9) oraz witaminy B12, którym mogą towarzyszyć niedobory żelaza, miedzi i witaminy B6. Co istotne, składniki te, często znajdziesz w jednym produkcie żywnościowym, np. szpinaku czy brokułach.

 

Analiza wyników badań morfologii – MCHC

Wskaźnik MCHC określa stężenie hemoglobiny w czerwonej krwince. Umożliwia określenie przepływu krwi, dzięki czemu jego wynik jest wykorzystywany w celu monitorowania leczenia niektórymi lekami wpływającymi na układ krążenia, takich jak heparyna i inne.

Normy dla osób dorosłych:

Kobiety i mężczyźni: 32-36 g/dl

Obniżony poziom MCHC – interpretacja

Niższy poziom MCHC mówi o niedobarwliwości krwinki, czyli zbyt małym stężeniu hemoglobiny w krwince. Trudno mówić o specyficznych objawach występujących przy niedobarwliwości krwinki.

Obniżony poziom MCHC – możliwe przyczyny

Podobnie, jak w przypadku MCH, niski poziom MCHC sygnalizuje niedobory żelaza, witaminy B6 oraz/lub miedzi. Jego niski poziom może również wskazywać na występowanie choroby przewlekłej lub odwodnienie organizmu.

Podwyższony poziom MCHC – interpretacja

Podwyższony poziom tego współczynnika wskazuje na nadbarwliwość erytrocytów, czyli zbyt wysokie stężenie hemoglobiny w krwince. Wśród objawów, mogą wystąpić takie jak: problemy z koncentracją i pamięcią, bóle głowy, uczucie osłabienia, niedotlenienie oraz podwyższone ciśnienie.

Podwyższony poziom MCHC – możliwe przyczyny

Najczęstszą przyczyną podwyższonego poziomu MCHC jest niedobór kwasu foliowego (witamina B9) oraz witaminy B12.

 

Analiza wyników badań morfologii – RDW

Współczynnik RDW mówi, czy krwinki mają podobną objętość. Najlepszym rozwiązaniem dla funkcjonowania Twojego organizmu jest to, by wszystkie krwinki były podobne pod względem rozmiaru i kształtu. Niemniej jednak, wielkość krwinki jest uzależniona także od jej wieku. Starsza czerwona krwinka, która już od jakiegoś czasu „służy” w Twoim organizmie będzie mniejsza od świeżej, niedojrzałej czerwonej krwinki, nazywanej retikulocytem. Współczynnik RDW jest pomocny przy rozpoznawaniu pochodzenia anemii i warto go analizować wspólnie z MCV.

Normy dla osób dorosłych:

Kobiety i mężczyźni: 11,5 – 14,5%

Obniżony poziom RDW – interpretacja

Delikatnie obniżony poziom RDW w przypadku, gdy inne parametry są w normie zazwyczaj wskazuje, że prawdopodobnie nic Ci nie dolega. Wynik ten nie ma wartości diagnostycznej. Niemniej jednak, znacznie obniżone RDW może być objawem niedokrwistości.

Podwyższony poziom RDW – interpretacja

W przypadku podwyższonego poziomu RDW, przy nie odnotowanych zmianach w MCV, MCH i MCHC możemy go traktować jako wczesny objaw niedoboru substancji potrzebnych do produkcji krwi. W perspektywie około pół roku od pierwszego stwierdzenia jego wyższego poziomu możemy zakładać zmiany we wspomnianych wyżej trzech wskaźnikach.

Podwyższony poziom RDW – możliwe przyczyny

Standardową przyczyną podwyższonego RDW jest niedobór żelaza, witaminy B12 czy kwasu foliowego (witaminy B9).

 

Najczęstsze odstępstwa od norm i ich potencjalne przyczyny

Przekazaliśmy Ci specjalistyczną wiedzę odnośnie tego jak samodzielnie dokonać analizy i interpretacji wyników badań morfologii w zakresie czerwonych krwinek. Aby potwierdzić pewne podejrzenia odnośnie występowania chorób i innych dolegliwości warto je będzie uzupełnić pewnymi badaniami kierunkowymi, na które może skierować Cię Twój lekarz. Niemniej jednak, specjalnie dla Ciebie przygotowaliśmy również informację o czym świadczą najczęstsze odstępstwa od norm w wynikach czerwonych krwinek.

Wysokie erytrocyty + Wysoka hemoglobina + Wysoki hematokryt

• Niedotlenienie, palenie papierosów i choroby płuc
• Terapie hormonalne, np. kortyzolem czy testosteronem, a także zaburzenia hormonalne
• Chronicznie podwyższone stężenie kortyzolu, wskazujące na przewlekły stres
• Czerwienica prawdziwa
• Wysokie stężenie glukozy we krwi
• Odwodnienie

Niskie erytrocyty + Niska hemoglobina + Niski hematokryt

• Niedobory pokarmowe witamin z grupy B: B2, B5, B6, B9, B12, żelaza, miedzy, cynku oraz witaminy C
• Niedobory aminokwasów
• Anemia
• Upośledzone trawienie i wchłanianie w przewodzie pokarmowym, zarówno na poziomie żołądka jak i jelit
• Uszkodzenie lub upośledzenie czynności szpiku kostnego
• Przewlekłe choroby lub zakażenia
• Niewydolność nerek
• Choroby wątroby, takie jak marskość i niewydolność
• Zatrucie metalami ciężkimi
• Zaburzenia hormonalne pracy tarczycy, przysadki i/lub nadnerczy
• Długotrwałe krwawienia z przewodu pokarmowego lub intensywne miesiączki

 

Zachęcamy Cię do częstszych odwiedzin i do podjęcia prób samodzielnej interpretacji wyników morfologii swojej, a także najbliższych osób. Okazuje się, że nie jest to wcale takie trudne, prawda? 🙂

 

Linki:

Interpretacja wyników badań morfologii cz. 2. Trombocyty (płytki krwi)

Interpretacja wyników badań morfologii cz. 3. Leukocyty (białe krwinki)

 

Bibliografia

Haspelmath M, Sims A. D. (2010). Understanding Morphology, 2nd edition, The Ohio State University, Hodder Education, Londyn.

Ihnatowicz P., Ptak E. (2017). Masz to we krwi. Morfologia, Hashimoto, Cholesterol. Wyniki, diety, wskazówki. Wydawnictwo Publicat, Poznań.

Ursinus L. (2016). Co mówi Twoja krew. Holistyczne spojrzenie na wyniki badań laboratoryjnych, Wydawnictwo Vital, Białystok.

Tagi: czerwone krwinki, erytrocyty, hematokryt, Hemoglobina, interpretacja badań, MCH, MCHC, MCV, morfologia, RDW