Leukocyty, czy też białe krwinki, jak często są nazywane, to gwardziści stojący na straży Twojego organizmu. Po tym, jak pokazaliśmy jak łatwa jest interpretacja wyników morfologii dotyczących erytrocytów (czerwonych krwinek) i trombocytów (płytek krwi) przyszła pora na głównych bohaterów w obszarze wzmacniania odporności Twojego organizmu. Nieśmiało przypominamy i zachęcamy do aktywnego uczestnictwa w Światowym Dniu Krwiodawcy przypadającego na 14 czerwca. Artykuł o leukocytach kończy nasz trzyczęściowy cykl umożliwiający samodzielną interpretację wyników badań morfologii. Na deser, w najbliższą sobotę przedstawimy Ci artykuł „bonusowy” mówiący o tym jak posiadana grupa krwi determinuje odporność Twojego organizmu na różne schorzenia i dolegliwości.

Morfologia jest rutynowym badaniem, często bagatelizowanym przez lekarzy. Potrafią oni wskazywać silnie zaburzone wyniki morfologii jako pewną specyfikę, cechę indywidualną pacjenta. Wszelkie odchylenia od normy są niepokojące i mogą być sygnałem poważnego schorzenia, dlatego nie można ich ignorować. Żeby móc odpowiednio zareagować należy wiedzieć w jaki sposób czytać i interpretować wyniki. Zapraszam do dzisiejszej lektury, gdzie skoncentrujemy się na części wyników morfologii, dotyczących leukocytów. Normy zostały zawężone zgodnie z perspektywą holistyczną, wedle której bliskość do dolnej lub górnej granicy może wskazywać potencjalnie na stopniowo rozwijające się schorzenie.

 

Czym są leukocyty i jakie pełnią funkcje?

Leukocyty to jądrzaste komórki krwi, które ze względu na brak barwy są nazywane białymi krwinkami bądź białymi ciałkami krwi. Leukocyty powstają w czerwonym szpiku kostnym jako komórki macierzyste. Innym ich określeniem są komórki prekursorowe. Zależnie od zadań i funkcji w układzie immunologicznym dzielą się na rozmaite typy komórek, o których więcej dowiesz się w dalszej części artykułu.

Każdego dnia dbają o to, by Twój organizm nie został zasiedlony przez intruzów – bakterie, wirusy, grzyby czy pasożyty. Ich ilość zwiększa się także w trakcie reakcji alergicznych, kiedy organizm nieszkodliwą cząsteczkę błędnie interpretuje jako potencjalne zagrożenie. Z tego między innymi powodu, białe krwinki z jednej strony są strażnikami naszego zdrowia, z drugiej zaś mogą być dla niego zagrożeniem w przypadku wystąpienia choroby autoimmunologicznej.

 

Białe krwinki (leukocyty) – jakie ich parametry obejmuje morfologia?

W badaniu, poddawane analizie są następujące parametry białych krwinek:

• Leukocyty – ilość białych krwinek w jednostce krwi
• Limfocyty – ilość/zawartość procentowa limfocytów, „oddziałów specjalnych” białych krwinek w walce z różnymi drobnoustrojami
• Monocyty – ilość/zawartość procentowa monocytów, typu białych krwinek odpowiedzialnych między innymi za konsumpcję obumarłych tkanek i drobnoustrojów
• Neutrofile – ilość/zawartość procentowa neutrofili, które są najszerszą podgrupą leukocytów, jeśli chodzi o ich zawartość w pojedynczej krwince
• Eozynofile – ilość/zawartość procentowa eozynofili, jednej z najmniejszych podgrup leukocytów
• Bazofile – ilość/zawartość procentowa bazofili, zdecydowanie najmniejszej grupy białych krwinek

 

 

Analiza wyników badań morfologii – leukocyty (białe krwinki)

Leukocyty są elementem morfotycznym krwi pełniącym ważną rolę w układzie immunologicznym, a ich głównym zadaniem jest ochrona organizmu przed drobnoustrojami. Przy obfitym krwawieniu, liczba leukocytów może się obniżyć – podobnie wygląda to w przypadku erytrocytów. Podobne wyniki możesz zaobserwować w ciąży – w ciele matki rozwija się obcy materiał genetyczny, nowe życie, tak więc organizm w sposób naturalny stara się wyciszyć. Jednak w trzecim trymestrze liczba leukocytów może się wzrosnąć – co wiąże się z potrzebą podniesienia ochrony matki i dziecka przed drobnoustrojami. Innym czynnikiem wpływającym na ich ilość może być intensywny wysiłek lub długotrwały stres – oba obniżają liczbę białych krwinek. Na podwyższenie wyników może wpłynąć także niezdrowy tryb życia: otyłość, spożywanie alkoholu, palenie papierosów, czy też dieta zawierająca nadmiar tłuszczy trans. Niedobory białych krwinek, jak nazywane są leukocyty, występują także u osób starszych, powyżej 65 roku życia.

Normy dla osób dorosłych:

Kobiety i mężczyźni: 4,5-9,5 tys/mm3

Obniżony poziom leukocytów (białych krwinek), leukopenia – interpretacja

W przypadku długotrwałego obniżenia ilości leukocytów, można zakładać przewlekłe osłabienie organizmu wynikające albo z osłabionej ich produkcji, albo z nasilonego ich zużywania, co może wskazywać na pewien przewlekły stan zapalny. Leukopenii mogą towarzyszyć objawy takie jak:

– długi i ciężki przebieg chorób, częste zachorowania, powolna regeneracja organizmu

– spowolnione gojenie się ran (tutaj warto również przyjrzeć się wskaźnikom obejmującym trombocyty)

– niższą energię życiową, brak odporności, siły i wewnętrznej stabilności, problemy ze snem

– afty i owrzodzenia w jamie ustnej, opryszczka wargowa

– częste infekcje, przede wszystkim górnych dróg oddechowych, obejmujących takie jednostki chorobowe jak np. zapalenie gardła, oskrzeli czy angina, ale również zapalenie zatok

– nadwrażliwości skórne, pokarmowe

– często nawracające afty i opryszczki (będące przykładem wskazującym na osłabienie organizmu i układu immunologicznego)

Obniżony poziom leukocytów (białych krwinek), leukopenia – możliwe przyczyny

Do przyczyn leukopenii zaliczamy:

– niedożywienie, niedobór składników odżywczych istotnych dla zdrowia krwi i układu odpornościowego, takich jak: witamina C, witamina D, witaminy z grupy B, kwasów omega-3, a także minerałów: selenu, cynku, żelaza czy miedzi

– obniżone możliwości regeneracyjne oraz osłabiony układ immunologiczny, które mogą wynikać z przewlekłego stresu, wysiłku fizycznego, albo długotrwałego stanu zapalnego w organizmie

– problemy z wchłanianiem wartości odżywczych z układu pokarmowego

– niezdrowy tryb życia, palenie papierosów, spożywanie nadmiernej ilości alkoholu, zaburzenie rytmu dobowego, problemy ze snem

– przyjmowanie leków, które celowo lub jako efekt ubocznych ich działania obniżają liczbę leukocytów, zaliczają się do nich niektóre antybiotyki, leki stosowane w chemioterapii, psychotropy, leki przeciwhistaminowe i przeciwdrgawkowe

– rozpoczęcie infekcji wirusowej lub bakteryjnej

– nadczynność śledziony

– zakażenia grzybicze lub pasożytnicze

Podwyższony poziom leukocytów (białych krwinek), leukocytoza – interpretacja

Leukocytoza występuje najczęściej w związku z ostrym stanem zapalnym, ale również może pojawić się ze względu na intensywny stres. W przypadku ostrego stanu zapalnego podwyższone będą także markery stanu zapalnego, takie jak CRP czy OB. Jeśli przyczyną jest stres, markety te powinny znajdować się w normach klinicznych. Co istotne, jeśli zwiększona jest liczba wszystkich składników krwi: erytrocytów, trombocytów i leukocytów; prawdopodobną przyczyną jest zaburzenie wytwarzania krwi w szpiku kostnym, co wymaga wykonania dodatkowych badań w porozumieniu z lekarzem prowadzącym.

Podwyższony poziom leukocytów (białych krwinek), leukocytoza – możliwe przyczyny

Przyczyny wystąpienia leukocytozy dzielimy na dwie grupy, w zależności od tego jak bardzo przekroczone są normy. Przy delikatnym podwyższeniu ilości leukocytów można wnioskować o następujących przyczynach:

– alergii lub astmie w okresie nasilenia objawów

– przeciążenie nadnerczy, stres wiążący się z nadmierną produkcją kortyzolu

– czynniki fizjologiczne, takie jak ciąża, intensywny wysiłek fizyczny, przegrzanie lub nadmierne ochłodzenie organizmu, spożycie posiłku (dlatego m.in. chcąc mieć rzetelny wynik morfologii zawsze bądź podczas badania na czczo!)

– niezdrowy tryb życia, zła dieta, palenie papierosów

W przypadku znacznego podwyższenia liczby leukocytów możemy wnioskować o:

– intensywnej infekcji wirusowej lub bakteryjnej, albo wywołanej przez grzyby i pasożyty

– stany zapalne narządów wewnętrznych lub martwice tkanek, do których zaliczamy m.in. zapalenie śledziony, wątroby, trzustki czy zawał serca

– ostre krwotoki lub oparzenia znacznej powierzchni ciała

– aktywne zatrucie pokarmowe

– przedawkowanie leków

– odczyn poszczepienny

– nowotwory, m.in. różne odmiany białaczki

 

Analiza wyników badań morfologii – limfocyty

Limfocyty to najskuteczniejsza broń Twojego układu immunologicznego. Prowadzą działania rozpoznawcze wszelkich substancji wnikających do Twojego organizmu. Podlegają ciągłej nauce, aby możliwie najlepiej Cię chronić. Są rozlokowane we wszystkich tkankach z wyłączeniem ośrodkowego układu nerwowego, co umożliwia im możliwie szybką reakcję w przypadku pojawienia się jakiegokolwiek niebezpieczeństwa. Wśród limfocytów, rozróżniamy ich 3 typy: limfocyty typu B, limfocyty typu T oraz limfocyty NK (Natural Killers).

Limfocyty typu B to Twoja załoga prowadząca działania rozpoznawcze. Są odpowiedzialne za namierzenie potencjalnego intruza i wywołanie reakcji układu odpornościowego. Zapamiętują patogeny i wytwarzają przeciwciała (tak zwane immunoglobuliny), dzięki czemu uzyskujesz odporność na ponownie pojawienie się danego szkodliwego drobnoustroju.

Limfocyty typu T działają trochę inaczej. Kontrolują skład błon komórkowych, a w przypadku wystąpienia zmian chorobowych na ich powierzchni likwidują uszkodzone komórki. Ponadto regulują stany zapalne w organizmie, aktywują limfocyty typu B do walki i podobnie jak one – wytwarzają immunoglobuliny, nazywane także przeciwciałami.

Trzecim rodzajem, są Limfocyty NK, tak zwane Natural Killers. To grupa wyspecjalizowanych zabójców, którzy towarzyszą Ci od narodzin, a ich specyficzną umiejętnością jest szybka likwidacja wirusów oraz komórek nowotworowych.

Normy dla osób dorosłych:

Kobiety i mężczyźni: 1,5-4,5 tys/µl i od 20 do 40%

Obniżony poziom limfocytów (limfopenia) – interpretacja

Limfopenia może wystąpić w przypadku silnych sytuacji stresowych, przy jednocześnie sprawnych nadnerczach, a także w przypadku terapii kortyzonem. Obniżona liczba limfocytów z perspektywy naturalnej może wskazywać na obciążenie organizmu truciznami, które nie mogły zostać wydalone, a które są pożywką dla drobnoustrojów i wspomagają rozwój czynników chorobowych. Warto analizować ich ilość wraz z pozostałym parametrami morfologii i rozmazu białych krwinek.

Obniżony poziom limfocytów (limfopenia) – możliwe przyczyny

Wśród przyczyn odpowiadających za obniżony poziom limfocytów możemy uwzględnić te same, które prowadzą do obniżonej liczby leukocytów. Zbyt niska liczba limfocytów może niestety także wskazywać na poważniejsze stany chorobowe: zaburzenia autoimmunologiczne, uszkodzenie szpiku kostnego, leczenie kortykosteroidami, stosowanie immunosupresantów obniżających obronę immunologiczną, a także zakażenie wirusem HIV oraz zaburzenia autoimmunologiczne takie jak reumatoidalne zapalenie stawów czy choroba Leśniowskiego-Crohna.

Podwyższony poziom limfocytów (limfocytoza) – interpretacja

Wystąpienie jednocześnie podwyższonego poziomu limfocytów jak i leukocytów wskazuje na ostrą infekcję, najczęściej wirusową. Przy obniżonej liczbie leukocytów, a wysokich limfocytach możemy zakładać występowanie długotrwałego stanu zapalnego.

Podwyższony poziom limfocytów (limfocytoza) – możliwe przyczyny

Jednym z czynników prowadzącym do infekcji jest osłabienie nadnerczy, do czego z kolei prowadzi złe odżywianie oraz niezdrowy i stresujący tryb życia. Przyczyny ponadto mogą być tożsame z tymi, które zostały wymienione przy podwyższonym poziomie leukocytów.

 

Analiza wyników badań morfologii – monocyty

Zadaniem monocytów jest usuwanie wrogich i obumarłych komórek. Dosłownie „pożerają” bakterie, wirusy, grzyby, pasożyty oraz toksyny będące w większości odpadami wynikającymi z przemiany materii. Służą im do tego specjalne enzymy. Monocyty znajdują się w naczyniach limfotycznych i krwionośnych, a także w tkance łącznej. Te ostatnie nazywane są makrofagami.

Normy dla osób dorosłych:

Kobiety i mężczyźni: 0,2 do 1 tys/µl i od 2 do 10%

Obniżony poziom monocytów, monocytopenia – interpretacja

Monocytopenia wskazuje na osłabienie lub przeciążenie układu odpornościowego.

Obniżony poziom monocytów – możliwe przyczyny

Przyczyną obniżonej liczby monocytów mogą być chroniczne stany zapalne, długotrwałe choroby autoimmunologiczne, przeciążenie toksynami, uszkodzenie szpiku kostnego, a także długotrwałe zakażenie wirusem HIV.

Podwyższony poziom monocytów – interpretacja

Podwyższony wynik monocytów możemy interpretować podobnie jak podwyższony wynik leukocytów. Wskazuje on na intensywną infekcję.

Podwyższony poziom monocytów – możliwe przyczyny

Najczęstszą przyczyną podwyższonego poziomu monocytów jest przewlekły stan zapalny a także zła dieta – wskazuje to na sytuację, w której organizm jest zmuszony do wytężonej ich produkcji, by na bieżąco oczyszczały organizm z toksyn.

 

Analiza wyników badań morfologii – neutrofile

Neutrofile podobnie jak eozynofile oraz bazofile zaliczają się do granulocytów. Granulocyty zaś są tzw. niespecyficzną obroną, która jest silniej ukształtowana niż specyficzna, za którą odpowiadają limfocyty. Ich zadaniem jest interpretacja bakterii oraz grzybów, a następnie ich unicestwienie. Wyróżnia je szybka odpowiedź na obecność tych patogenów, prowadząc do tzw. wybuchu tlenowego, w którym pomocna jest witamina C. Ich struktura składa się z witamin grupy B: B1, B2, B6 i B9, dlatego jeśli chcielibyśmy zadbać o ich odpowiednią ilość, warto wzbogacić dietę o pokarmy zawierające ich duże ilości lub uzupełnienie ich poprzez sprawdzone suplementy diety.

Normy dla osób dorosłych:

Kobiety i mężczyźni: 2 do 7 tys/µl i od 40-70%

Obniżony poziom neutrofili – interpretacja

Przy spadku neutrofili poniżej 1 tys/µl w sposób istotny wzrasta ryzyko pojawienia się infekcji bakteryjnej. Spadek poniżej 0,5 tys/µl to stan zagrożenia życia związanego z bezbronnością organizmu wobec infekcji bakteryjnych, grzybiczych i pasożytniczych.

Obniżony poziom neutrofili – możliwe przyczyny

Niski poziom neutrofili wskazuje na te same możliwe przyczyny co niski poziom leukocytów. Warto również sprawdzić potencjalne niedobory witaminy z grupy B.

Podwyższony poziom neutrofili – interpretacja

Wyższa liczba neutrofili może sugerować infekcję grzybiczą lub pasożytniczą. Może również wskazywać na te same przyczyny, które zostały wymienione przy podwyższonej liczbie leukocytów.

Podwyższony poziom neutrofili – możliwe przyczyny

W niektórych przypadkach, możliwą przyczyną podwyższonego poziomu neutrofili są poważne jednostki chorobowe, takie jak: nasilenie choroby autoimmunologicznej, poważne oparzenia znacznej powierzchni ciała, martwice narządowe, jak np. zawał serca, narażenie na przewlekły stres, zakażenia wywołane przez bakterie oraz grzyby.

 

Analiza wyników badań morfologii – eozynofile

Głównym zadaniem granulocytów eozynofilowych, zwanych także granulocytami kwasochłonnymi jest zwalczanie pasożytów. Współpracują także z mastocytami, komórkami tucznymi w reakcjach alergicznych.

Normy dla osób dorosłych:

Kobiety i mężczyźni: 0,03-0,5 tys/µl i od 1 do 5 %

Obniżony poziom eozynofili – interpretacja

Stan, w którym występuje obniżony poziom eozynofilii nazywa się eozynopenią. Mogą, ale nie muszą przy nim wystąpić objawy chorobowe. Istnieje też ścisły związek między liczbą eozynofilów i funkcjonowaniem nadnerczy, dlatego też w przypadku ich niskiej liczby warto poszerzyć badania.

Obniżony poziom eozynofili – możliwe przyczyny

Na niższy poziom eozynofilii mogą mieć następujące czynniki: przewlekły stres, terapia kortyzonem, ciężka infekcja o ostrym przebiegu, przyjmowanie glikokortykosteroidów, nadczynność nadnerczy, dur brzuszny, choroby autoimmunologiczne oraz zwiększony wysiłek fizyczny.

Podwyższony poziom eozynofili – interpretacja

Wysoki poziom granulocytów kwasochłonnych, czy innymi słowy – eozynofilów – może wskazywać na infekcję pasożytniczą, np. wywołaną glistą ludzką a także inne stany zapalne w organizmie. Do ich wzrostu prowadzą także alergie i towarzyszące jej objawy, takie jak astma czy katar sienny.

Podwyższony poziom eozynofili – możliwe przyczyny

Jak zaznaczyliśmy wyżej, najczęstszą przyczyną podwyższonego poziomu eozynofilii są alergie (w przypadku łagodnego podwyższenia) i zakażenia pasożytnicze (w przypadku znacznego podwyższenia).  Jednakże, do zawyżenia ich poziomu prowadzą także choroby związane z nietolerancjami pokarmowymi czy celiakia, choroby jelit, nietolerancja histaminy, atopowe zapalenie skóry, choroba Addisona, ziarnica złośliwa czy inne choroby hematologiczne, do których zalicza się m.in. białaczka eozynofilowa.

 

Analiza wyników badań morfologii – bazofile

Najrzadziej występujące leukocyty, bazofile są bezpośrednio powiązane z reakcjami alergicznymi. Zajmują się magazynowaniem histaminy, która jest odpowiedzialna za powyższy proces. W tym zakresie „współpracują” z eozynofilami.

Normy dla osób dorosłych:

Kobiety i mężczyźni: 0,02-0,08 tys/µl lub 0 do 2%

Obniżony poziom bazofili – interpretacja

W związku z bardzo niską liczbą bazofili ich niedobór jest bardzo trudny do uchwycenia. Najczęściej wynik ten jest spowodowany przez ostre lub chroniczne infekcje.

Obniżony poziom bazofili – możliwe przyczyny

Wśród przyczyn obniżonego poziomu bazofili znajdują się: nadczynność tarczycy, przeciążenie nadnerczy i chroniczny stres, napromieniowanie tkanek, terapia sterydami oraz innymi lekami. Warto zbadać pracę nadnerczy.

Podwyższony poziom bazofili – interpretacja

W przypadku podwyższonego poziomu bazofili można wnioskować przede wszystkim o alergii.

Podwyższony poziom bazofili – możliwe przyczyny

Poza alergiami, do podwyższenia poziomu bazofili przyczyniają się choroby autoimmunologiczne, utrzymując się i nawracające stany zapalne układu pokarmowego, takie jak np. wrzodziejące zapalenie jelit, niedoczynność tarczycy, gruźlica oraz choroby hematologiczne: czerwienica prawdziwa, białaczka szpikowa.

 

Leukocyty – podsumowanie

Jak doskonale zdajesz sobie z tego sprawę, leukocyty pełnią bardzo poważną i odpowiedzialną rolę dla zachowania odpowiedniego zdrowia. Większość zaburzeń w ich wynikach może wskazywać na aktywny stan zapalny wywołany drobnoustrojami z dowolnej grupy (w zależności od tego, które z leukocytów są podwyższone) Inną przyczyną może być albo na przeciążenie i wycieńczenie organizmu wynikające z nieco mniej poważnych przyczyn, jak zmęczenie fizyczne czy stres, albo sytuacji zagrożenia życia, związanych z nowotworami układu krwionośnego czy zaburzeniem pracy szpiku kostnego.

Artykułem tym kończymy cykl informacji o tym, jak interpretować wyniki badań morfologii. Ale nie martw się, stopniowo będziemy przedstawiali instrukcje również do innych parametrów zarówno badań moczu i krwi. I co, chyba ta morfologia wcale nie jest tak trudna do zrozumienia? 🙂

Linki:

Interpretacja wyników morfologii cz. 1. Erytrocyty (czerwone krwinki)

Interpretacja wyników badań morfologii cz. 2. Trombocyty (płytki krwi)

 

Bibliografia

Haspelmath M, Sims A. D. (2010). Understanding Morphology, 2nd edition, The Ohio State University, Hodder Education, Londyn.

Ihnatowicz P., Ptak E. (2017). Masz to we krwi. Morfologia, Hashimoto, Cholesterol. Wyniki, diety, wskazówki. Wydawnictwo Publicat, Poznań.

Ursinus L. (2016). Co mówi Twoja krew. Holistyczne spojrzenie na wyniki badań laboratoryjnych, Wydawnictwo Vital, Białystok.

Tagi: bazofile, białe krwinki, eozynofile, interpretacja badań, leukocyty, limfocyty, makrofag, morfologia, neutrofile