Założeniem podejścia osteopatycznego jest to, że organizm stanowi całość. Wszystkie organy i układy współdziałają, by utrzymać optymalny poziom zdolności do samoleczenia. Poprzez ocenę postawy oraz badanie palpacyjne, osteopata jest w stanie zlokalizować potencjalne przyczyny zaburzeń tej zdolności. Porzez odpowiednie leczenie manualne jest w stanie przywrócić odpowiedni jej poziom. Nie inaczej jest w przypadku chorób płuc i układu oddechowego. „Tylko jak tu złapać za płuco?” możecie spytać. Najlepiej na drodze odruchowej. 🙂

POChPOO czyli Przewlekła Obturacyjna Choroba Płuc Okiem Osteopaty

Przewlekła Obturacyjna Choroba Płuc (POChP; z ang COPD) jest przewlekłą (jak sama nazwa wskazuje), zapalną chorobą płuc, która powoduje utrudniony przepływ powietrza przez płuca. Często towarzyszące zapalenie oskrzeli oraz rozedma płuc wpływają na ciężkość choroby. Najczęstsze objawy to: przewlekły mokry kaszel, napadowa duszność i duszność podczas wysiłku. Charakterystyczne ograniczenie światła oskrzeli oraz zwiększony opór przepływu powietrza sprawia, że wdech jest możliwy, ale jest trudność z pełnym wydechem. Z czasem strukturalnie skutkuje to między innymi wyprostnym ustawieniem kręgosłupa w odcinku piersiowym oraz obniżeniem i skróceniem przepony (zmniejszenie krzywizny przepony o 20% u pacjentów z POChP). Ta zmiana strukturalno-funkcjonalna, w obrębie przepony,
skutkuje jej przekształceniem w mięsień wydechowy, widocznym w objawie Hoover’a (zapadaniu się dolnej części łuku żebrowego podczas wdechu). Ma to duże znaczenie dla ogólnej mobilności pacjentów, niedotlenienia tkanek oraz promowaniu stanu zapalnego w organizmie.

Przewlekła obturacyjna choroba płuc – podejście osteopatyczne

Protokół osteopatyczny, w badaniu Buscemi’ego i wsp. z 2017 roku, dla pacjentów z POChP, obejmował techniki celowane na poprawę ruchomości klatki piersiowej i wpływ na następujące struktury:

• zatokę kości szczękowej,
• więzadło kręgowo-opłucnowe,
• nerw przeponowy,
• żebra,
• opłucną,
• płuca,
• oskrzela,
• mięsień podobojczykowy,
• więzadło żebrowo-obojczykowe (więzadło czworoboczne oraz stożkowate).

Badanie to wykazało, że nawet u pacjentów ze stabilną chorobą POChP, w stopniu zaawansowania objawów od średniego do ciężkiego, połączenie podejścia osteopatycznego ze standardowym postępowaniem farmakoterapeutycznym, było w stanie przynieść wymierne korzyści. Głównie w postaci redukcji ciężkości objawów oraz poprawy jakości życia. Po 4-tygodniowej terapii (jedna sesja terapeutyczna w tygodniu) pacjenci zgłaszali:

• powrót możliwości do wchodzenia i schodzenia po schodach,
• zwiększoną odporność na wysiłek fizyczny,
• zmniejszenie odczuwania bólu w obrębie klatki piersiowej,
• zmniejszenie częstości odkaszliwania plwociny,
• zawieszenie terapii tlenowej.

Osteopatyczna astma nie-tylko-oskrzelowa

Astma oskrzelowa jest chorobą zapalną, w której na skutek nadreaktywności oskrzeli, dochodzi do zwężenia światła oskrzeli, obrzęku śluzówki, nadprodukcji wydzieliny oskrzelowej oraz przerostu mięśniówki gładkiej oskrzeli. Głównymi objawami astmy są duszność, świszczący oddech, kaszel oraz trudności w oddychaniu. Jest to choroba coraz częsciej diagnozowana u coraz młodszych pacjentów. Przyczynami tego trendu mogą być m.in. zła diagnostyka, lekceważenie przez lekarzy i przez rodziców wczesnych objawów jak również zaleceń profilaktycznych, czy zbyt późne włączenie leczenia.

Podejście osteopatyczne pozytywnie wpływa na pojemność życiową płuc oraz mobilność odcinka piersiowego kręgosłupa i klatki piersiowej, co jest ważną składową cyklu oddechowego, zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym. Dodatkowo poprawia funkcje przepony, wspomaga oczyszczanie się dróg oddechowych oraz wzmacnia odpowiedź immunologiczną organizmu.

Terapia farmakologiczna również jest skuteczna, ale jedynie pod kątem radzenia sobie z objawami astmy, nie dotykając komponenty mięsniowo-szkieletowej. To konwencjonalne podejście nie jest w stanie w odpowiedni sposób zaadresować patologicznych odruchów somatowisceralnych i wiscerosomatycznych oraz przerwać negatywnej impulsacji, skutkującej nawracojącymi dolegliwościami związanymi z astmą.

Astma – podejście osteopatyczne

Stosowanie terapii osteopatycznej u pacjentów z astmą, pozytywnie wpływa na poprawę szczytowego przepływu wydechowego (poprawa wskaźnika PEF o 25 do 75 %). Jest to wskaźnik uznany za kluczowy przy ocenie pacjentów z astmą pod względem efektu terapeutycznego. Dzieję się tak na skutek kilku składowych m.in.: zmniejszenia pobudzenia współczulnej części układu autonomicznego, a w konsekwencji rozluźnienie mięśniówki gładkiej oraz rozkurcz dróg oddechowych oraz poprawa mobilności w obręgie klatki piersiowej i kręgosłupa. Ten efekt podejścia osteopatycznego jest uzyskiwany poprzez zastosowanie technik: unoszenia żeber, energii mięśniowej dla żeber oraz rozluźniania mięśniowo-powięziowego.

Ciekawe jest to, że astma oskrzelowa jest również uznana za typową chorobę psychosomatyczną. W uproszczeniu chorobą somatyczną (fizyczną), w której powstawaniu biorą udział czynniki psychologiczne (emocjonalne). Innymi typowymim chorobami psychosomatycznymi są: choroba niedokrwienna serca, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, nadczynność tarczycy, niektóre choroby skóry, niektóre postacie otyłości oraz zapalenie jelita grubego. Duży stres czy silne emocjęczęsto są bodźcem wyzwalającym napady astmy. Stąd też bardzo ważna jest praca na układzie autonomicznym.  Przywrócenie równowagi pomiędzy przywspółczulną i współczulną częścią tego układu jest kluczowe by przywrócić optymalną zdolność układu nerwowego do radzenia sobie ze stresem.

Grypa – stuletnia ciekawostka osteopatyczna

W latach 1918-1919 podczas pandemii „grypy Hiszpanki”, z powodu tej choroby na świecie zmarło około 50 milionów (niektóre szacunki mówią nawet o 100 milionów) osób. Ciekawym jest to, że w Stanach Zjednoczonych, w szpitalach prowadzonych przez lekarzy osteopatów, śmiertelność pacjentów był 40 razy niższa (!) niż w szpitalach opierających się na tradycyjnym modelu opieki nad pacjentem. Śmiertelność w przypadku jednego z częstszych powikłań grypu, jakim jest zapalenie płuc, w tych szpitalach, była 3 razy mniejsza. Nie można jednak jednoznacznie określić czy przyczyną tego fenomenu było stosowanie technik osteopatycznych czy bardziej praca w modelu holistycznym podejścia osteopatycznego do pacjenta.

Podejście osteopatyczne

Wiemy że główne działania osteopatów były skierowane na techniki wspomagające pracę ukłądu limfatycznego. Techniki wspomagające drenaż limfatyczny to między innymi:

• rozluźnianie mięśniowo-powięziowe w obrębie górnego i dolnego otworu klatki piersiowej,
• techniki mobilizacyjne pierwszego żebra,
• praca na tkankach miękkich w przednim i przednio-bocznym apekcie szyi,
• unoszenie żeber w pozycji siedzącej i leżenia na plecach, (tzw. „rib raising”)
• techniki pompy limfatycznej w obrębie klatki piersiowej oraz jamy brzucha, (tzw. „lymphatic pump”)
• techniki celowane na przeponę piersiowo-brzuszną oraz miedniczną (tzw. „diaphragm doming”)
• pompa limfatyczne dla kończyn dolnych (tzw. „pedal pump”).

Zapalenie płuc i osteopatyczny „MOPS”

Zapalenie płuc jest terminem ogólnym, określającym stan zapalny miąższu płucnego z jego konsolidacją w części dotkniętej chorobą, wypełnieniem przestrzeni powietrznej pęcherzyków płucnych wysiękiem, komórkami zapalnymi i fibryną. Najczęstszą przyczyną są infekcję bakteryjne bakteriami z rodziny Streptococcus oraz infekcje wirusowe. Główne objawy to: ogólnoustrojowe objawy ostrej infekcji, kaszel, duszność, wypełnienie przestrzeni powietrznej płuc w badaniu osłuchowym, hypoksemia (zmniejszona ilość tlenu we krwi) oraz naciek na płucach w badaniu RTG. W terapii konwencjonalnej głównie stosowana jest eliminacja czynnika chorobowego (m.in. antybiotykoterapia w infekcjach bakteryjnych), tlenoterpaia oraz pozajelitowe podawanie płynów. Inne formy terapii uznawane są za terpie dodatkowe, uzupełniające, w tym m.in. terapia i podejście osteopatyczne. Stosowanie zasad podejścia osteopatycznego w celu mobilizacji potencjału organizmu do samoleczenia, w szczególności przez mobilizację układu nerwowego oraz odpornościowego, wydaję się być słuszną koncepcją. W tym przypadku, szczególną uwagę poświeca się mobilizacji stawów kręgosłupa w odcinku piersioweym oraz technikom poprawiającym drenaż limfatyczny.

Zapalenie płuc – podejście osteopatyczne

W 2010 opublikowano wyniki badań randomizowanych, przeprowadzonych w 5 niezależnych ośrodkach, na grupie 406 pacjentów, w wieku powyżej 50 lat. Badanie dotyczyło efektywności stosowania technik osteopatycznych u pacjentów hospitalizaowanych z powodu zapalenia płuc. Badanie w skrócie nosi nazwę MOPSE. Skrót pochodzi od angielskiego „Multicenter Osteopathic Pneumonia Study in the Elderly”. Można to przetłumaczyć jako „Wieloośrodkowe Badanie wpływu Osteopatii na Zapalenie płuc u osób Starszych”. Stosowanie technik osteopatycznych, w porównaniu z terapią konwencjonalną, okazało się przyczyniać do skrócenia czasu pobytu w szpitalu oraz czasu podawania dożylnie antybiotyków. Również pozytywnie wpływało na ograniczanie ilości osób z niewydolnością oddechową oraz ilości zgonów. Protokół osteopatyczny zastosowany w badaniu zawierał osiem wystanaryzowanych technik, skupiających się na ukłądzie mięśniowo-szkieletowym, autonomicznym i limfatycznym. Co ciekawe przeprowadzenie go zajmowało średnio 15 minut a stosowany był dwa razy dziennie, przynajmniej z 6cio godzinną przerwą pomiędzy. Jeżeli chodzi o podejście osteopatyczne wykorzystane w protokole, są to techniki:

• mobilizacji tkanek miękkich przykręgosłupowych w odcinku piersiowym,
• unoszenia żeber, pośredniej pracy z przeponą („diaphragm doming”),
• mobilizacji tkanek miękkich okolicy kręgosłupa szyjnego (przede wszystkim aspekt przedni i przednio-boczny),
• inhibicji mięśni podpotylicznych,
• rozluźniania mięśniowo-powięziowego okolicy górnego otworu klatki piersiowej oraz
• pompy limfatycznej w obrębie klati piersiowej („thoracic pump”) i kończyn („pedal pump”).

Podsumowanie

Zarówno ten wpis o chorobach płuc, jak i poprzednie, mają na celu pokazać kilka rzeczy. To, że ważne jest szukanie przyczyny dolegliwości a nie tylko skupianie się na objawach. Że wiele chorób ma wspólne cechy, i że jesteśmy w stanie korzystnie na nie wpływać sprawdzonymi metodami „niekonwencjonalnymi”. Możemy tego dokonać przez pracę z ukłądem mięśniowo-szkieletowym, odruchowe oddziaływanie na autonomiczny ukłąd nerwowy oraz poprawę sprawności układu limfatycznego. I oprócz tego że osteopatia jest niesamowitym narzędziem pracy 🙂 to również ma bardzo duży wpływ na wzmacnianie naszej odporności.

 

Zobacz też:

Nerw błędny, czyli wstęp do psychoneuroimmunologii

Osteopatia wisceralna – na czym polega

Oddychaniem ku odporności. Ale, że niby jak?!

 

Bibliografia

https://doi.org/10.1515/jcim-2018-0128

https://jaoa.org/article.aspx?articleid=2093071

https://journals.viamedica.pl/advances_in_respiratory_medicine/article/download/27612/22305

https://jaoa.org/article.aspx?articleid=2094647

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2848182/

https://jaoa.org/article.aspx?articleid=2093709

Tagi: astma, choroby płuc, grypa, osteopatia, POChP, przepona, zapalenie płuc