Mało kto by przypuszczał i myśli o niej w ten sposób, ale największym organem w ciele człowieka jest… SKÓRA. Ogólna powierzchnia skóry u dorosłego człowieka przeciętnie wynosi około 1,5-2m2, a jej waga waha się w okolicach 4 kg, co wynosi około 5% masy ciała. Jest to narząd o bardzo złożonej budowie, wielu warstwach i przystosowany do wykonywania wielu zadań, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Pełni ona wiele zróżnicowanych funkcji:

• jest fizyczną barierą (pierwszą dla czynników zewnętrznych),
• jest narządem zmysłu,
• bierze udział w procesie termoregulacji
• pełni funkcję odpornościową

 

Warstwy skóry

Najbardziej zewnętrzną warstwę skóry tworzy naskórek, którego zadaniem jest między innymi zapobieganie przed „ucieczką” wody z organizmu oraz przedostawania się substancji toksycznych do wewnątrz. Środkową warstwę tworzy skóra właściwa. Wewnątrz niej znajdują się między innymi zakończenia nerwowe zbierające różne informacje czuciowe (dotyk, ucisk, ból, temperatura) oraz komórki układu odpornościowego. Najgłębszą warstwę skóry tworzy tkanka tłuszczowa podskórna która m.in. bierze udział w termoregulacji.

Jak skóra ma się do odporności organizmu?

Pierwszą warstwą ochronną przed drobnoustrojami, wszelkimi zanieczyszczeniami, promieniowaniem UV oraz zbyt dużą utratą lub absorpcją wody jest właśnie skóra. W skład tej warstwy wchodzą: mikrobiota skóry, pięć warstw naskórka oraz skóra właściwa.

Warstwy skóry: czym jest mikrobiota i jakie pełni funkcje?

Mikrobiota jest to zbiór wszelkich drobnoustrojów takich jak bakterie, grzyby, wirusy żyjące w danym środowisku, w tym wypadku na skórze. W połączeniu z suchym, względnie chłodniejszym (temperatura skóry to około 29-34 stopni w porównaniu z 37 stopni wewnątrz ciała), kwasowym (pH skóry 5,4-5,9) oraz ubogim w składniki odżywcze środowiskiem skóry, mikrobiota pomaga w obronie przed zewnętrznymi drobnoustrojami oraz uczestniczy w komunikacji z komórkami układu odpornościowego. Co ciekawe, do niedawna owa mikrobiota była postrzegana jako źródło zakażeń i infekcji.

Warstwy skóry: z czego składa się naskórek i jakie pełni funkcje?

Kolejną warstwę ochronną stanowi naskórek, którego każda z warstw dzięki swojej budowie spełnia odmienną rolę.

Pierwsza z nich, warstwa zrogowaciała zawiera białko keratynę, zabezpieczającą ciało przed tarciem oraz utratą wody.

Druga, tak zwana warstwa jasna, zawiera bogatą w tłuszcze eleidynę oraz pomaga utrzymać nadmiar wody na zewnątrz.

Warstwa ziarnista, podobnie jak warstwa jasna również wspomaga „wodoodporność” skóry.

Przedostatnia z nich, warstwa kolczysta bierze udział w wytwarzaniu keratyny, jak również zawiera komórki Langerhansa, informujące układ odpornościowy o „nadciągających” drobnoustrojach.

I w końcu ostatnia – warstwa podstawna – w głównej mierze odpowiada za „rozmnażanie się” komórek nabłonka, których dorastanie i wędrówka w górę (czyli ku powierzchni skóry) do zrogowacenia, obumierania i złuszczania, trwa około 30-45 dni. Warstwa podstawna zawiera również melanocyty (komórki wytwarzające barwnik melaninę), których DNA w przypadku uszkodzenia poprzez promieniowanie UV, może powodować niekontrolowany rozrost i tworzenie się nowotworów skóry w postaci czerniaka.

Warstwy skóry: czym jest skóra właściwa i jakie pełni funkcje?

Skóra właściwa stanowi ochronę przez drobnoustrojami chorobotwórczymi i substancjami toksycznymi, a można w niej znaleźć aż cztery typy komórek układu odpornościowego. Są to: limfocyty, makrofagi, komórki tuczne oraz komórki dendrytyczne. Zawiera również bogatą sieć naczyń krwionośnych dostarczających składniki odżywcze jak również biorących udział w termoregulacji.

Skóra właściwa zawiera ponadto liczne zakończenia nerwowe w postaci m.in. włókien C, ciałek Ruffiniego, ciałek Paciniego (ciałka blaszkowate), ciałek Meissnera (ciałka dotykowe) czy komórek Merkla. Zbierają one między innymi informację o odczuwanej temperaturze, dotyku czy bodźcach fizycznych mogących uszkadzać strukturę skóry.

 

Kluczowa rola skóry właściwej na drodze do odporności organizmu

Jak wcześniej zaznaczyliśmy, najgłębszą warstwą skóry jest skóra właściwa. Zawiera ona liczne fibrocyty, adipocyty jak również jest bogata w proteoglikany oraz glikozaminoglikany. Jest również magazynem energii w postaci kwasów tłuszczowych, jak również pełni rolę narządu wydzielniczego istotnego w homeostazie glukozy oraz metabolizmie tłuszczy. Warstwa ta również jest istotna w procesie termoregulacji jako swego rodzaju izolacja ponieważ tłuszcz jest słabym przewodnikiem ciepła. Wszystkie te procesy są bardzo istotne dla utrzymania homeostazy organizmu a zatem w konsekwencji – jego odporności.

 

Skóra a odporność – podsumowanie

Można zatem łatwo zobaczyć że nasza pierwsza tarcza antykryzysowa czyli SKÓRA ma duże znaczenie jeżeli chodzi o odporność organizmu. W kolejnych wpisach będziemy wracać do tego wątku. Będziemy się również przyglądać następującym obszarom:

• chorobom skóry
• fizjologii skóry i wpływie skóry na homeostazę i odwrotnie tzn. jak zaburzona homeostaza wpływa na skórę
• jak się odżywiać by zachować zdrową cerę
• gruczołom skóry i tym „po co się pocimy?”,
• po co nam łój i czemu nie należy się bać tego słowa
• jak bezpiecznie się opalać
• ciekawym informacjom z perspektywy osteopatycznej, jakie może przekazywać nam skóra (m.in. strefy Head’a czy strefy Jarricot)
• jakie informacje my możemy przekazać poprzez pracę ze skórą, na skórze i przez powłoki skórne.
• jak leczyć infekcje skóry

I… kilka innych.

Zapraszam zatem do częstych odwiedzin.😊

 

Zobacz też:

Choroby skóry i ich leczenie w ujęciu holistycznym

Pocenie się – sposób skóry na zachowanie homeostazy?

Objawy skórne. Co o Twoim zdrowiu mówi skóra?

Jaki wpływ na zdrowie skóry ma mikrobiota jelit?

 

Bibliografia:

1. Gould J. Superpowered skin. Nature. 2018;563(7732):S84-S85. doi:10.1038/d41586-018-07429-3
2. Nguyen AV, Soulika AM. The Dynamics of the Skin’s Immune System. Int J Mol Sci. 2019;20(8):1811. Published 2019 Apr 12. doi:10.3390/ijms20081811

Tagi: mikrobiota, naskórek, skóra, skóra właściwa