Czym jest selen?
Selen jest jednym z minerałów naturalnie występujących w ludzkim ciele. Możemy go znaleźć głównie w mięśniach szkieletowych. Jego zasoby znajdują się także w glebie, wodzie mineralnej oraz niektórych produktach spożywczych. Zapotrzebowanie ludzkiego organizmu na selen jest stosunkowo niskie, ale ze względu na udział w licznych procesach, a także istotnej funkcji immunologicznej istotnym jest kontrolowanie jego poziomu oraz uzupełnianie niedoborów. Selen jest niezbędnym minerałem, którego organizm sam nie może wyprodukować. Tak więc, ważne jest jego pozyskiwanie bezpośrednio z diety. Co ciekawe, badacze we wczesnych latach 30’ uważali, że jest on substancją toksyczną. Po latach badań okazało się, że selen jest niezbędnym minerałem dla zdrowego funkcjonowania człowieka.
Selenoproteiny czyli białka selenowe
Selen składa się z białek (selenoprotein), które odgrywają główną rolę w reprodukcji, metabolizmie hormonów tarczycy, tworzeniu i naprawie DNA, uszkodzeniach oksydacyjnych i zwalczaniu infekcji organizmu (Castets i in. 2012). W ludzkim organizmie mamy 25 rodzajów selenoprotein, które wykazują szeroki zakres funkcjonalny (Avery, Hoffmann 2018). Niektóre badania wskazują, że zażywanie statyn obniża syntezę selenoprotein w organizmie, co prowadzi do zwiększonej wrażliwości wątroby i mięśni szkieletowych na toksyny. W tej sytuacji (i kilku innych, o których wspomnimy dalej) warto zadbać o dodatkową suplementację selenem. W jaki sposób selen wpływa na wzmacnianie odporności organizmu? Przy jakich infekcjach i dolegliwościach selen bywa pomocny? Jakie są zalecenia związane z przyjmowaniem selenu i gdzie go znajdę? Zapraszam do dzisiejszej lektury.
W jaki sposób selen wpływa na wzmacnianie odporności organizmu?
Selen jest istotnym przeciwutleniaczem zapobiegającym uszkodzeniom komórek spowodowanym przez wolne rodniki. Wolne rodniki są normalnymi produktami ubocznymi procesów metabolicznych organizmu. Takie rzeczy jak palenie, stres i spożywanie alkoholu mogą powodować nadmiar wolnych rodników. Prowadzi to do stresu oksydacyjnego, który niszczy zdrowe komórki. Stres oksydacyjny jest wiązany z chorobami przewlekłymi takimi jak m.in. choroby serca, choroba Alzheimera, nowotwory, a także przedwczesne starzenie się (Avery, Hoffmann 2018). Przeciwutleniacze takie jak selen pomagają zmniejszyć stres oksydacyjny kontrolując liczbę wolnych rodników.
Selen i reakcja odpornościowa organizmu
Niektóre badania sprawdzały jego rolę we wzmacnianiu funkcji układu odpornościowego na różne sposoby, a wyniki były bardzo obiecujące. Stwierdzono, że selen w diecie może w szczególności wspierać tworzenie i mnożenie limfocytów T oraz różnicowanie pomocników limfocytów T w walce z infekcją przy minimalnym ryzyku zaatakowania własnych komórek organizmu. Stąd też jego istotna rola w przypadku pojawienia się chorób autoimmunologicznych. Badania wykazały, że podwyższony poziom selenu we krwi jest związany ze wzmocnioną odpowiedzią immunologiczną. Z drugiej strony wykazano, że jego niedobór szkodzi funkcjonalności komórek odpornościowych i może prowadzić do wolniejszej reakcji immunologicznej.
Przy jakich infekcjach i dolegliwościach selen bywa pomocny?
Niedobór selenu w organizmie wiąże się z jego poważnym osłabieniem i licznymi ryzykami chorobowymi. Zaliczają się do nich m.in. zwiększone ryzyko chorób tarczycy, szczególnie ich autoimmunologicznych odmian takich jak choroba Hashimoto i choroba Gravesa-Basedowa. U osób z niedoborem selenu zaobserwowano także wyższą częstotliwość występowania stanów zapalnych, a także alergii i wrażliwości chemicznej. Ponadto, stwierdzono wyższe wskaźniki zachorowalności i umieralności osób cierpiących na rozmaite choroby wirusowe, takie jak grypa, wirusowe zapalenie wątroby, AIDS. Odpowiedni poziom selenu w organizmie pomaga w leczeniu brodawek na skórze lub narządach płciowych, m.in. trwałe zakażenia szyjki macicy wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Ponadto, wspiera procesy regeneracyjne wątroby.
Selen a choroby nowotworowe
Selen może pomóc zmniejszyć ryzyko wystąpienia pewnych chorób nowotworowych. Jest to przypisywane zdolności selenu do zmniejszania uszkodzeń DNA i stresu oksydacyjnego, wzmacniania układu odpornościowego i niszczenia komórek rakowych (Puspitasari i in. 2014). Przegląd 69 badań, w których wzięło udział ponad 350 000 osób wykazał, że wysoki poziom selenu we krwi wiąże sięz niższym ryzykiem raka piersi, płuc, jelita grubego i prostaty (Cai, Wang i in. 2016).
Selen a choroby serca
Dieta bogata w selen może pomóc utrzymać Twoje serce w zdrowiu, ponieważ jego niski poziom został powiązany ze zwiększonym ryzykiem chorób serca. W analizie 25 badań obserwacyjnych wśród 50% z nich wyższy jego poziom we krwi wiązał się z 24% niższym ryzykiem chorób serca (Flores-Mateo, Navas-Acien i in. 2006). Selen może obniżać poziom stanu zapalnego w Twoim ciele, który jest jednym z głównych czynników ryzyka chorób serca. Przegląd 16 kontrolowanych badań z udziałem ponad 433 tysięcy osób z chorobami serca wykazał, że przyjmowanie suplementów selenu obniżyło poziom markera zapalnego białka C-reaktywnego (CRP). Dodatkowo, selen podniósł poziom peroksydazy glutationowej, najsilniejszego z przeciwutleniaczy w ludzkim organizmie (Ju, Li i in. 2017). Powyższe rozważania wskazują, że selen może pomóc zmniejszyć ryzyko chorób serca i stresu oksydacyjnego w organizmie. A te z kolei, są bezpośrednio powiązane z miażdżycą lub nagromadzeniem złogów w tętnicach.
Selen a zdrowie tarczycy
Selen jest ważny dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy. W rzeczywistości tkanka tarczycy zawiera większą ilość selenu niż jakikolwiek inny narząd w ludzkim ciele. en potężny minerał pomaga chronić tarczycę przed uszkodzeniem oksydacyjnym i odgrywa istotną rolę w produkcji hormonów tarczycy. Istotne jest zachowanie zdrowej tarczycy, która reguluje metabolizm i kontroluje wzrost oraz rozwój komórkowy (IQWiG, 2010). Niedobór selenu został powiązany z zapaleniem tarczycy Hashimoto – rodzajem niedoczynności tarczycy, w której jest ona atakowana przez własne komórki odpornościowe. Badanie obserwacyjne z udziałem ponad 6000 osób wykazało, że niski poziom selenu w surowicy był związany ze zwiększonym ryzykiem autoimmunologicznego zapalenia tarczycy i niedoczynności tarczycy. Ponadto niektóre wykazano, że suplementy selenu mogą przynosić korzyści osobom z chorobą Hashimoto. W jednym z przeglądów stwierdzono, że codzienne przyjmowanie suplementów selenu przez trzy miesiące powodowało obniżenie poziomu przeciwciał przeciwko tarczycy. Doprowadziło to również do poprawy nastroju i ogólnego samopoczucia u osób z chorobą Hashimoto (Toulis i in., 2010).
Selen a infekcje wirusowe
Dotychczasowe badania wskazują, że suplementacja selenu ma korzystny wpływ na zdrowie nie tylko ludzi, ale także… drobiu. Suplementacja selenem okazała się pomocna w walce z wirusem ptasiej grypy H9N2 (Shojadoost i in. 2019). Inne z badań wskazuje, że minerał ten we współpracy z ribavirinem (lekarstwem przeciwwirusowym) może skutecznie radzić sobie z wirusem ptasiej grypy H1N1, którego pandemia wybuchła dekadę temu (Lin i in., 2018). Ponadto stwierdzono, że niedobór tego minerału prowadzi do intensywniejszego rozwoju infekcji wirusowej. Zwierzęta z niedoborem selenu zakażone patogenem wirusowym wykazują zaburzenia immunologiczne takie jak zmienione wzorce ekspresji chemokin i cytokin. Niedobór selenu został także powiązany z postępem choroby u jednostek zakażonych HIV oraz nowotworami wątroby wywołanymi wirusem zapalenia wątroby typu C. Wydaje się, że odpowiedni poziom selenu może być pomocny w ochronie w infekcjach wywołanych przez różnego rodzaju wirusy, w tym wirusy RNA, takie jak wirus grypy czy koronawirus (Beck, 2001). Dzieje się tak, ze względu na obniżenie ekspresji selenoprotein. W przypadku jego deficytu narażamy się na wyższe ryzyko mutacji łagodnego wirusa, na agresywnego wywołującego wysoki stres oksydacyjny. U gospodarza z odpowiednim poziomem selenu, rozprzestrzenianie się tego wirusa może zostać utrudnione (Guillin 2019).
Jakie są zalecenia związane z przyjmowaniem selenu i gdzie go znajdę?
Chociaż selen jest niezbędny dla dobrego zdrowia, otrzymywanie zbyt dużej ilości może być niebezpieczne. W rzeczywistości spożywanie dużych dawek selenu może być toksyczne, a nawet śmiertelne. Chociaż toksyczność selenu jest rzadka, ważne jest, aby pozostać w pobliżu zalecanej dawki 55 mcg dziennie i nigdy nie przekraczać dopuszczalnej górnej granicy 400 mcg dziennie. Jednak bardziej prawdopodobne jest, że toksyczność będzie wynikać z przyjmowania suplementów niż z jedzenia produktów zawierających selen. Według McCarty’ego i DiNicolantonio (2020), rekomendowana dawka wskazana do zapobiegania lub walki z koronawirusem to od 50 do 100 mcg dziennie. Oznaki toksyczności selenu obejmują: wypadanie włosów, zawroty głowy, nudności, wymioty, zaczerwienienie twarzy, drżenie a także bóle mięśni. W ciężkich przypadkach przedawkowanie selenu może prowadzić do poważnych objawów jelitowych i neurologicznych, zawału serca, niewydolności nerek oraz śmierci.
Selen w pożywieniu
Zawartość selenu w żywności jest bezpośrednio związana z ilością selenu w glebie, w której żywność była uprawiana. Możesz go znaleźć w orzechach brazylijskich, mięsie, owocach morza, produktach pełnoziarnistych, drożdżach piwowarskich, czosnku, wodorostach, melasie, cebuli i grzybach leczniczych (reishi i shitake). Chociaż owoce morza złowione w ich naturalnym środowisku mają wyższą zawartość selenu, wiele owoców morza sprzedawanych w sklepach jest hodowanych w gospodarstwach rybackich i karmionych granulkami (w dużej mierze złożonymi ze zbóż).
Poziomy selenu w glebie są zawodne; dlatego praktycznie niemożliwe jest uzyskanie wystarczającej ilości selenu poprzez samą dietę, szczególnie jeśli walczysz z paskudnym wirusem.
Zobacz też:
Przeciw koronawirusowi cz. 1. Kwas alfa-liponowy.
Przeciw koronawirusowi cz. 2. Spirulina.
Przeciw koronawirusowi cz. 3. N-acetylocysteina.
Przeciw koronawirusowi cz. 4. Cynk.
Przeciw koronawirusowi cz. 5. Glukozamina.
Przeciw koronawirusowi cz. 7. Czarny bez.
Przeciw koronawirusowi cz. 8. Beta-glukan
Bibliografia
Guillin, O. M., Vindry C., Ohlmann T., Chavatte L. (2019), Selenium, Selenoproteins and Viral Infections, Nutrients, 4th September 2019
https://www.annualreviews.org/doi/full/10.1146/annurev.pharmtox.44.101802.121851#_i2
https://www.healthline.com/nutrition/selenium-benefits#12
https://www.liebertpub.com/doi/abs/10.1089/thy.2009.0351
https://www.liverdoctor.com/strengthen-immune-system-selenium/
https://www.medicalnewstoday.com/articles/287842
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279388/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2835914/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3184498/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3723386/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4073179/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4665418/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4726178/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6163284/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17023702
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19033020
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28965605
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30593352
https://www.oxfordvitality.co.uk/zinc-selenium-immune-system
https://www.researchgate.net/publication/302264562_Selenium_as_an_antiviral_agent
https://www.sciencedaily.com/releases/2014/11/141124125442.htm
https://www.sciencedirect.com/topics/neuroscience/selenoproteins
Tagi: COVID-19, Pakiet przeciwkoronawirusowy, przeciwutleniacze, SARS-CoV-2, Selen
Komentarzy